Khát vọng kinh tế biển xanh, bền vững
Sở hữu hơn 3.260 km đường bờ biển cùng hơn 4.000 hòn đảo lớn nhỏ, Việt Nam được thiên nhiên ưu đãi vị thế địa chiến lược đặc biệt quan trọng, là nền tảng vàng để phát triển kinh tế biển theo hướng hiện đại, xanh và bền vững.
Kinh tế biển không chỉ là một trụ cột tăng trưởng, mà còn là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, giữ gìn an ninh quốc phòng, đồng thời mở rộng đối ngoại và hợp tác quốc tế. Đặc biệt, các tỉnh, thành phố có biển Việt Nam chiếm hơn 50% dân số cả nước, phần lớn lao động làm việc trong các ngành nghề liên quan đến biển; đóng góp của 28 tỉnh, thành ven biển vào GDP cả nước hiện đã vượt ngưỡng 60%.
Theo ông Nguyễn Đức Toàn, Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam, việc phê duyệt Quy hoạch không gian biển và Quy hoạch quản lý tổng hợp vùng bờ đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng. Những quy hoạch này giúp giải quyết hiệu quả những mâu thuẫn, chồng chéo giữa bảo tồn và khai thác, đồng thời tạo ra không gian sinh thái thống nhất, thuận lợi cho việc áp dụng các mô hình quản lý hiện đại theo kinh nghiệm quốc tế.
Cùng với đó, việc hợp nhất các tỉnh cũng tạo ra không gian rộng hơn, hệ sinh thái rộng mở, định hình hành lang sinh học để tiếp cận tổng thể kinh nghiệm của các nước trên thế giới.
Trong Quy hoạch không gian biển đã nêu rõ 4 đột phá cho phát triển kinh tế biển: Phát triển hạ tầng logistic xanh; phát triển du lịch bền vững; phát triển kinh tế biển xanh bền vững; phát triển năng lượng xanh từ biển.
Khi xây dựng các quy hoạch không gian biển, quy hoạch vùng bờ hay quy hoạch nguồn lợi thủy sản, cơ quan chức năng đều phải tiến hành đánh giá hiện trạng hệ sinh thái, môi trường biển Việt Nam; xác định các tiềm năng, thế mạnh để có thể đưa ra quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp thực hiện quy hoạch.
Một thách thức lớn hiện nay là nạn khai thác trái phép tài nguyên biển. Đây là bài toán lâu dài, đòi hỏi các giải pháp đồng bộ từ thể chế đến tuyên truyền, với sự tham gia của cả hệ thống chính trị và cộng đồng. Chuyển hóa định hướng, quan điểm của Đảng thành chính sách cụ thể, lan tỏa nhận thức đến từng người dân là chìa khóa để bảo vệ đại dương cho thế hệ mai sau.
Hoàn thiện thể chế để thúc đẩy phát triển
Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đã đánh dấu bước chuyển từ tư duy "quản lý" sang "phục vụ", coi pháp luật là đòn bẩy phát triển.
Trong lĩnh vực biển và hải đảo, việc sửa đổi pháp luật phải bám sát tinh thần nghị quyết này, với 6 nguyên tắc cốt lõi: Đổi mới tư duy kiến tạo; quản lý tổng hợp dựa trên hệ sinh thái; minh bạch, dễ tiếp cận; đẩy mạnh chuyển đổi số; chủ động hội nhập quốc tế; và tăng cường tổ chức thi hành pháp luật.
Một số nội dung trọng tâm cần sửa đổi, bổ sung gồm: Hoàn thiện quy định về sử dụng không gian biển và quy hoạch vùng bờ; tăng cường bảo vệ hệ sinh thái biển như rạn san hô, rừng ngập mặn; quy định cụ thể về phòng chống ô nhiễm, nhất là rác thải nhựa đại dương và sự cố môi trường; phát triển các công cụ kinh tế như phí môi trường, đấu giá quyền khai thác tài nguyên biển; khuyến khích nghiên cứu, ứng dụng công nghệ biển hiện đại; và hoàn thiện quy định thích ứng với biến đổi khí hậu, nước biển dâng.
Hiện, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu Chính phủ ban hành các quy hoạch bảo vệ khai thác nguồn lợi thủy sản, định hướng rõ 27 khu bảo tồn biển, 149 khu vực ở vùng biển, và 119 khu vực nội địa được khoanh vùng, bảo vệ khu vực tập trung sinh sản của các loài thủy sản, khu vực thủy sản còn non tập trung sinh sống.
Đối với khai thác thủy sản, phấn đấu tổng số tàu cá tối đa khoảng 83.600 chiếc để giảm khai thác. Về nuôi trồng thủy sản ứng dụng công nghệ xanh được cho là bước đột phá để bán tín chỉ carbon. Lĩnh vực thủy sản đang tập trung chỉ đạo nuôi trồng rong biển, phục hồi hệ sinh thái.
Ngoài ra, còn đề án mở rộng, thành lập mới các khu bảo tồn biển, khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản, phục hồi các hệ sinh thái biển đến năm 2030, để đảm bảo diện tích các khu bảo tồn biển, ven biển đạt 6% diện tích tự nhiên vùng biển Việt Nam.
Quy hoạch không gian biển với 4 đột phá và 5 nhiệm vụ tích hợp đồng bộ các quy hoạch của các lĩnh vực khác nhau. Đó là những điều quan trọng để định hướng lĩnh vực thủy sản, đặc biệt là phục hồi hệ sinh thái.
Các cơ quan chức năng của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đặc biệt là Cục Thủy sản và Kiểm ngư cũng đã xây dựng chương trình có định hướng xã hội hóa trong công tác phục hồi. Đây là khâu đột phá để công tác bảo tồn có sự tham gia của doanh nghiệp, trong bối cảnh tinh giản bộ máy, tiết kiệm chi phí.
Với chiến lược bài bản, tầm nhìn toàn diện và sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị – từ trung ương đến địa phương, từ chính sách pháp luật đến ý thức cộng đồng – Việt Nam đang trên con đường xây dựng nền kinh tế biển xanh, hiện đại, nhân văn và bền vững, bảo đảm an toàn cho đại dương hôm nay và mai sau.
.svg){kind=icon}
