Nguồn gen động vật bản địa quý hiếm có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với cuộc sống con người, là nền tảng của đa dạng sinh học, đa dạng nông nghiệp, đảm bảo cho sự phát triển bền vững của mọi quốc gia.

Hôm 8/5, tại TP.HCM, Bộ Nông nghiệp và Môi Trường tổ chức Hội thảo khoa học công nghệ đánh giá kết quả bảo tồn nguồn gen vật nuôi, thủy sản giai đoạn 2021-2025 và định hướng 2026 – 2030. 

W-minhhoa.png
Ảnh minh hoạ

Phát biểu chỉ đạo tại hội thảo, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh vai trò chiến lược của nguồn gen vật nuôi, thủy sản trong đảm bảo an ninh lương thực và phát triển bền vững nông nghiệp. Thứ trưởng đề nghị các đơn vị tập trung hoàn thiện hệ thống pháp lý, đẩy mạnh số hóa, xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ và kết nối chia sẻ thông tin nguồn gen giữa các vùng, các ngành.

Thứ trưởng cũng lưu ý cần ưu tiên bảo tồn những giống vật nuôi, thủy sản bản địa quý hiếm đang đứng trước nguy cơ mai một do biến đổi khí hậu và sự cạnh tranh của giống nhập nội.

Tại hội thảo, các viện, trung tâm trực thuộc Bộ đã trình bày kết quả thực hiện nhiệm vụ bảo tồn nguồn gen trong 5 năm qua. Viện Chăn nuôi, Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc thú y Trung ương I, Viện Thú y và Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản III là những đơn vị chủ lực trong việc thu thập, lưu giữ và khai thác nguồn gen quý phục vụ nhân giống, sản xuất vacxin, nghiên cứu chọn tạo giống và chuyển giao công nghệ.

 Bảo tồn tại chỗ (in-situ) và bảo tồn chuyển vị (ex-situ)

Tại các nước phát triển, việc bảo tồn nguồn gen động vật, ngoài bảo tồn tại chỗ và nguyên trạng, đều xây dựng và phát triển các trung tâm bảo tồn nguồn gen quốc gia ở cấp độ tế bào. Mỗi khi xã hội cần thì từ nguồn tế bào đó có thể tạo ra thế hệ động vật hoàn chỉnh phục vụ cho công tác lai tạo giống mới, sản xuất và phát triển nông nghiệp.

Với sự phát triển của khoa học và công nghệ, việc ứng dụng công nghệ tái biệt hóa tế bào, nhân bản vô tính động vật và công nghệ sinh học sinh sản hiện đại đã được nghiên cứu và áp dụng để bảo tồn nguồn gen động vật bản địa quý hiếm 

Tại Việt Nam, công tác bảo tồn nguồn gen động bản địa quý hiếm được thực hiện chủ yếu qua 2 hình thức là bảo tồn tại chỗ (in-situ) và bảo tồn chuyển vị (ex-situ).

Để bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gen động vật bản địa quý hiếm của Việt Nam một cách bền vững phục vụ cho phát triển nông nghiệp, bên cạnh phương pháp bảo tồn cổ điển là bảo tồn tại chỗ và bảo tồn chuyển vị, Việt Nam cần ứng dụng các công nghệ sinh học tiên tiến như tái biệt hóa tế bào, công nghệ sinh học sinh sản hiện đại để lưu trữ nguồn gen động vật quý hiếm của đất nước.

Hiện nay nhóm nghiên cứu của Khoa Công nghệ sinh học, Trường Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh đã và đang xây dựng một trung tâm bảo tồn nguồn gen quý hiếm ở mức độ tế bào tại Trường Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh.

Trung tâm hướng tới sẽ thu thập các nguồn gen động vật quý hiếm và các nguồn gen động vật bản địa có đặc tính tốt của Việt Nam ở dạng tế bào sinh dưỡng, sau đó tái biệt hóa các dòng tế bào này thành tế bào gốc vạn năng cảm ứng và tế bào gốc phôi nhân bản (ntES cells) để lưu trữ lâu dài nguồn gen quý hiếm này cho Việt Nam.

Từ nguồn tế bào đã lưu trữ này, các nhà khoa học sẽ tiến hành nhân bản vô tính để cuối cùng có thể tái tạo lại động vật hoang dã quý hiếm và bản địa cho Việt Nam.