Nghệ sĩ tương lai không cần học làm người?

LTS: Ngành GD chưa triển khai công cuộc đổi mới toàn diện và căn bản, nhưng có những quyết định rất đáng suy nghĩ, như trong bài viết mới đây của tác giả Minh Châu. Để rộng đường dư luận, tôn trọng tính thông tin đa chiều, Tuần Việt Nam xin đăng tải dưới đây. Và rất mong mỏi nhận được nhiều ý kiến, kiến nghị các giải pháp GD có hiệu quả, để chấn hưng nền GD, góp phần phát triển kinh tế- xã hội trên hành trình đất nước đang hội nhập.

Bài viết xin gửi về [email protected]

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa chính thức công bố quyết định phê duyệt đề án thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng (hệ chính quy) vào các trường khối Văn hóa- Nghệ thuật, bắt đầu từ năm nay (2013) sẽ không phải thi môn Ngữ văn. Học văn là học làm người, là học về mỹ học- cái đẹp, nay bỏ đi, liệu các "nghệ sĩ tương lai" sẽ ra sao?

Thông tin trên có lẽ chỉ làm các thí sinh thi tuyển vào các trường này là vui, vì bớt được một môn thi đang thuộc về "thảm họa" của ngành GD&ĐT. Nhưng nó thật sự gây sốc không chỉ với những người làm nghệ thuật, những giáo viên dạy môn Ngữ văn, mà còn với những ai còn có tâm với môn này.

"Văn" là đẹp

Chữ "văn" trong đời sống thường ngày được sử dụng rất nhiều, rất phổ biến và gần như không thể thiếu vắng. Trong kho từ vựng tiếng Việt có một loạt các từ như: Văn hóa, văn minh, văn hiến, văn vật, văn miếu, văn học, văn chương, văn nghệ...

Theo từ điển Từ Hải, từ điển Hán- Việt, chữ "văn" nguyên gốc từ tiếng Hán, từ thời thượng cổ, được dùng để chỉ đường nét dài ngắn khác nhau tạo nên những đồ hình hài hòa, cân đối. Người ta thấy những đồ hình này đẹp, cân đối nên dần dần "văn" đã mang nét nghĩa đẹp đẽ, chuẩn mực, trau chuốt.

Qua sự phát triển của xã hội loài người, chữ "văn" thành một từ "phái sinh", diễn tả vẻ đẹp, được sử dụng để chỉ những chuẩn mực về đạo đức, văn hóa, phẩm cách của con người. Đó là những phẩm chất tốt đẹp, chuẩn mực, làm khuôn thước cho con người và ứng xử trong xã hội.

Chữ "văn" cũng theo thời gian mà trở thành sự biểu đạt hệ thống ngôn ngữ mang ý nghĩa một tác phẩm hoàn chỉnh. Và từ chỗ hình thức, người ta lại quy định những dạng khác nhau, sử dụng trong những mục đích giao tiếp khác nhau. "Văn" với tư cách là một thể tài của văn chương hình thành. "Văn" là thể tài của sáng tác nghệ thuật, văn học- cái gốc của mọi loại hình văn hóa, nghệ thuật...

Các trường khối Văn hóa- Nghệ thuật, bắt đầu từ 2013 sẽ không phải thi môn Ngữ văn. Ảnh minh họa

"Văn học là nhân học"

Người xưa đã dạy thế, mà nay ai cũng hiểu như thế nếu đã từng đi học. Tác phẩm văn học đồng nghĩa với cái đẹp. Học văn, là bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, xây dựng đời sống tâm hồn, hình thành ý thức công dân của con người trong xã hội.

Đặc biệt hơn, học văn là để thấu hiểu Chân- Thiện- Mỹ cuộc đời, nhất là "mỹ"- cái nôi của các loại hình nghệ thuật. Để hiểu về cái đẹp, để làm phong phú thêm đời sống tinh thần của bản thân, góp phần tạo nên sự hài hòa của môi trường cộng đồng ta đang sống, sâu xa hơn nữa, là của nhân loại.

Học văn còn là một kênh để hình thành nhân cách con người, để biết nhìn nhận đúng- sai, thiện- ác, để biết yêu- ghét, biết chia sẻ, biết quan tâm, có trách nhiệm.... Để không có những hành động mang thú tính, hay những hành vi thiếu văn hóa trong các giao tiếp xã hội.

Nghệ sĩ, trên lý thuyết là những người có sự cảm thụ sâu sắc về văn học. Qua văn học, họ có thể thấu hiểu những "thất tình, lục dục" của con người, biết thẩm thấu vẻ đẹp của ngôn ngữ, của giai điệu, của hình ảnh.... Để từ đó truyền đạt đến công chúng bằng những cảm xúc của chính mình qua những loại hình nghệ thuật mà họ theo đuổi như nghề- nghiệp. Và bản thân nghệ sĩ cũng trở thành biểu tượng của cái đẹp trong nghệ thuật để công chúng ngưỡng mộ.

"Nghệ sĩ tương lai" không cần học... làm người

Vậy mà, theo một quyết định của Bộ GD&ĐT, môn Ngữ văn chính thức bị loại bỏ ra khỏi hệ thống môn thi vào các trường thuộc khối Văn hóa- Nghệ thuật. Không thi, có nghĩa là sẽ không cần học môn văn, chỉ cần có năng khiếu (biểu diễn, diễn đạt).

Không hiểu những nghệ sĩ tương lai, những nhà "văn hóa" tương lai sẽ làm thế nào mà có thể cảm thụ được vẻ đẹp của môn nghệ thuật mình theo đuổi. Khi không hiểu được vẻ đẹp của nghệ thuật thì làm sao có thể làm được nghệ thuật, một loại hình đòi hỏi sự sáng tạo rất cao, sự am hiểu về cái đẹp sâu sắc..

Thử nghĩ xem, một nghệ sĩ tương lai, một nhà "văn hóa học" tương lai, mà không đọc một cuốn sách văn học nào, không biết cách phân tích một tác phẩm văn học, thì làm sao họ có thể sáng tác, hay biểu diễn nghệ thuật, hay làm công tác văn hóa?

Môn Ngữ văn hiện đã bị cư xử ghẻ lạnh trong GD, mỗi kỳ thi cuối cấp hay tuyển sinh ĐH, CĐ, những bài thi của môn này luôn tạo nhiều bi hài kịch không chỉ riêng cho ngành GD, mà cho cả xã hội, khiến xã hội dở khóc, dở cười.

Vì không coi trọng môn Ngữ văn, xem như một môn học "không lợi ích" gì mang tính thời thượng "công nghệ cao", "toàn cầu hóa", "kinh tế thị trường"..., nên ngay trong môi trường GD đã xảy ra những hệ lụy tưởng như nhỏ mà hậu quả khôn lường.

Những câu chuyện suy đồi về đạo đức đường như trò đánh thầy, thầy "gạ tình lấy điểm", cô dùng lời lẽ thô tục chửi học sinh, học sinh trai gái quay clip sex tung lên mạng.... thành chuyện thường ngày, không còn là cá biệt.

Ngay trong giới nghệ sĩ, những "người của công chúng", của showbiz Việt, mấy năm nay gần như ngày nào cũng có những scandal đủ hình thức. Từ trang phục phản cảm hở trên, tụt dưới, "trong suốt", đến những cuộc đấu khẩu với đủ những lời lẽ thô tục họ dành cho nhau trên các trang mạng xã hội.

Từ những trò "khỏa thân" vì a, b, c... đến các màn thi nhau khoe thân bằng các hình ảnh nude lố bịch để PR cho mình. Từ các trò khoe giàu, khoe sang bằng đủ thứ vật chất "hàng hiệu" đến những phát ngôn như kẻ vô học. Rồi những kiểu sống phóng túng bất chấp đạo đức, nhân phẩm của một bộ phận nghệ sĩ trẻ với công thức "chân dài- đại gia", hay làm gái mại dâm...

Không thể đổ thừa vì họ không học môn Ngữ văn nên mới sinh ra thế. Nhưng nó là hệ lụy của việc thiếu trang bị kiến thức về văn hóa, về mỹ học- cái đẹp, mà gốc là từ văn học.

Thế vẫn chưa đủ để cảnh báo các nhà hoạch định chiến lược GD hay sao, mà nay lại đưa ra cái quyết định từ bỏ môn Ngữ văn không thi. Năng khiếu là cần, nhưng chưa đủ tư cách để giúp con người làm một nghệ sĩ tài năng, có phẩm cách, nếu họ không có những trang bị kiến thức về văn học.

Tuyển chọn những nghệ sĩ tương lai mà chỉ cần năng khiếu, sao đơn giản quá vậy?

Để kết thúc bài này, chỉ xin lưu ý với các nhà chiến lược ngành GD: Ở các nước trong khối G7, bất kể thi vào trường nào, hay ngành gì đều có môn thi bắt buộc là một bài luận văn.

Minh Châu