Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024 lần đầu tiên được tổ chức đã đạt được thành công nhất định, tạo được tiếng vang và nhận được sự đánh giá cao từ cộng đồng quốc tế, trong và ngoài ASEAN.

Bên lề họp báo quốc tế về Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025 diễn ra đầu năm nay, ông Trịnh Minh Mạnh, quyền Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược ngoại giao, Học viện Ngoại giao chia sẻ với báo chí, nhấn mạnh sự lan tỏa và giá trị của Diễn đàn tiếp tục được nhân lên, thể hiện rằng Việt Nam đã tìm ra sáng kiến đáp ứng được quan tâm chung của tất cả các nước. Diễn đàn Tương lai ASEAN là do một quốc gia ASEAN khởi xướng, nói về tương lai của chính khu vực. Đây là sáng kiến lần đầu tiên của một quốc gia ASEAN, được đưa ra trong một thời điểm mà các quốc gia Đông Nam Á phải đối mặt với nhiều thách thức cả bên trong lẫn bên ngoài.

W-minhhoa.png
Ảnh minh hoạ

Các chủ đề, nội dung và vấn đề mà Diễn đàn đưa ra để trao đổi có nội hàm rất rộng. Điều này cho thấy những vấn đề mà ASEAN đang phải đối mặt, những vấn đề quan trọng đối với tương lai của ASEAN là rất nhiều, từ chính trị, an ninh đến những xu hướng lớn, những đại xu thế cả về địa chính trị và địa kinh tế.

Những vấn đề này tác động đến tất cả các nước, nhất là các nước vừa và nhỏ, trong đó có ASEAN. Kinh tế thế giới hiện nay đang trong quá trình chuyển động, bị tác động bởi nhiều yếu tố, không chỉ là cạnh tranh giữa các nước lớn mà còn là quá trình định hình lại luật chơi và sự cạnh tranh của các cường quốc kinh tế.

Điều này đặt ra nhiều thách thức với ASEAN, không chỉ ở khía cạnh kinh tế mà cả các vấn đề về văn hóa - xã hội cũng như xử lý các vấn đề hòa bình và an ninh.

Đặc biệt, vấn đề công nghệ cũng đang là một bài toán lớn với các cuộc chiến giữa các nước lớn trên các lĩnh vực như công nghệ lượng tử hay trí tuệ nhân tạo. ASEAN cần tận dụng cơ hội từ những biến đổi đó cũng như tìm ra giải pháp để hóa giải thách thức đi kèm.

Diễn đàn năm nay có chủ đề “Xây dựng ASEAN đoàn kết, bao trùm và tự cường trong một thế giới biến động”. Những tính từ “đoàn kết, bao trùm và tự cường” chính là những mục tiêu và giá trị mà ASEAN cần phải duy trì. Đây là lời giải đáp để ASEAN ứng phó với những thách thức đã đặt ra trong bối cảnh thế giới biến động, phân mảnh như hiện nay.

Dù trong hoàn cảnh nào, ASEAN phải luôn luôn đoàn kết, đó là giá trị cốt lõi của ASEAN. Khi bên ngoài càng khó khăn, bên trong càng cần đoàn kết. Đoàn kết là điều kiện tiên quyết để tìm ra tiếng nói chung trong việc ứng phó với các thách thức.

Một trong những cách ứng xử của ASEAN là không chọn bên. ASEAN có tiếng nói trung lập, độc lập và tự cường, có nghĩa là tự mình đưa ra quyết định và xác định đường hướng phát triển mà không chịu tác động từ các nước bên ngoài. Sự tự cường như vậy, cùng với đoàn kết và bao trùm sẽ làm nên giá trị của ASEAN. Bao trùm ở đây là mang lại lợi ích cho tất cả các nước trong khu vực, cho tất cả người dân trong các quốc gia của ASEAN.

Bao trùm cũng có nghĩa là ASEAN là đối tác của tất cả các nước, tạo ra sân chơi, cầu nối giữa các quốc gia thông qua các diễn đàn do ASEAN khởi xướng như Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN với các nước đối tác (ADMM+). Qua đó, các quốc gia dù có cạnh tranh nhau, đều có thể ngồi lại, cùng với ASEAN tìm ra tiếng nói chung thông qua đối thoại và hợp tác. Đó là giá trị mà ASEAN cần phát huy để duy trì sự phù hợp và vai trò trung tâm trong tương lai.