Ứng dụng AI giúp nông dân phát hiện sớm sự xuất hiện của sâu bệnh

Nông nghiệp đã được xác định là 1 trong 8 ngành, lĩnh vực mà Việt Nam ưu tiên chuyển đổi số trước. Chuyển đổi số nông nghiệp phải dựa trên nền tảng dữ liệu; tập trung xây dựng các hệ thống dữ liệu lớn của ngành như về đất đai, cây trồng, vật nuôi, thủy sản; xây dựng mạng lưới quan sát, giám sát tích hợp trên không và mặt đất phục vụ các hoạt động nông nghiệp.

Đồng thời, thúc đẩy cung cấp thông tin về môi trường, thời tiết, chất lượng đất đai để người nông dân nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng, hỗ trợ chia sẻ các thiết bị nông nghiệp qua các nền tảng số.

Đề án “Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong việc thu thập thông tin, dự báo tình hình thị trường nông sản” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt hồi tháng 8/2022 hướng tới mục tiêu “Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong việc thu thập thông tin, phân tích và dự báo tình hình thị trường nông sản nhằm cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của các cơ quan quản lý nhà nước và hoạt động sản xuất, kinh doanh nông sản của các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, hợp tác xã; góp phần tăng khả năng cạnh tranh, nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững cho nông sản Việt Nam”.

Hưởng ứng phong trào “Cả nước thi đua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”, chia sẻ tại lễ phát động phong trào được tổ chức hồi trung tuần tháng 4/2025, Tiến sĩ Chu Đức Hà, giảng viên trẻ của Khoa Công nghệ Nông nghiệp, Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội đã thông tin về các hoạt động nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo của ông và nhóm nghiên cứu trong lĩnh vực công nghệ sinh học nông nghiệp.

Tiến sĩ Chu Đức Hà cho biết, trong quá trình nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo của bản thân, ông tâm đắc nhất với chuỗi nghiên cứu ứng dụng công nghệ sinh học kết hợp trí tuệ nhân tạo – AI để hỗ trợ quá trình canh tác nông nghiệp chính xác, trong điều kiện bối cảnh các địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu.

Vấn đề trên đã được Tiến sĩ Chu Đức Hà cùng nhóm nghiên cứu tại Trường Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội tiếp cận theo 2 hướng: Đi sâu vào cơ chế phòng thủ tự nhiên của cây trồng thông qua công nghệ sinh học; và xây dựng hệ thống cảnh báo sớm sự xuất hiện của sâu bệnh hại bằng AI.

Việc giải mã bộ gen cho phép nhóm nghiên cứu có thể đi sâu và hiểu đúng về từng đơn vị sống nhỏ nhất của cây trồng, từ đó nắm bắt được "ngôn ngữ" nội tại của cây trồng để nâng cao, cải thiện được năng suất, chất lượng cũng như tính đề kháng của cây trồng.

“Song song với đó, ứng dụng AI đã giúp chúng tôi phát triển các hệ thống có khả năng nhận diện sớm sự xuất hiện của các loại sâu bệnh hại trên đồng ruộng, và từ đó có khả năng cảnh báo tới người nông dân”, Tiến sĩ Chu Đức Hà cho hay.

Các kết quả nghiên cứu của Tiến sĩ Chu Đức Hà và nhóm nghiên cứu tại Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội đã không chỉ giải quyết bài toán kỹ thuật trong nông nghiệp, mà còn mang một triết lý lớn hơn, đó là mang tri thức khoa học trở về với con người, phục vụ cộng đồng, nhất là những người nông dân là những người yếu thế đang đối mặt với thách thức ngày càng khốc liệt từ biến đổi khí hậu.

Các công cụ công nghệ sinh học cũng đã giúp nhóm nghiên cứu của Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội hiểu đúng hơn về phản ứng của cây trồng với tác nhân gây bệnh, với biến đổi khí hậu và từ đó có thể kích hoạt những tiềm năng phòng thủ tự nhiên một cách bền vững.

Trong khi đó, AI không đơn thuần là công cụ kỹ thuật, mà là cánh tay nối dài của trí tuệ con người, giúp cảnh báo sớm, giảm thiểu các tổn thất do sâu bệnh tấn công. “Có thể thấy rằng, từ phòng thí nghiệm đến cánh đồng, từ các thuật toán phức tạp đến thực phẩm an toàn trên bàn ăn của chúng ta, chuỗi nghiên cứu ấy là minh chứng cho cách mà khoa học và đổi mới sáng tạo có thể chạm vào đời sống, phục vụ con người”, Tiến sĩ Chu Đức Hà chia sẻ.

Khẳng định mình và các nhà khoa học trẻ sẵn sàng đương đầu các khó khăn, thách thức để tìm lời giải cho các bài toán được giao, đóng góp trí tuệ, sức trẻ, nhiệt huyết cho công cuộc phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, Tiến sĩ Chu Đức Hà cũng bày tỏ mong muốn các cấp lãnh đạo tiếp tục tin tưởng, mạnh dạn giao các nhiệm vụ, đặt hàng các bài toán lớn cho các nhà khoa học trẻ.