LTS: Tổng thống Nga Vladimir Putin đã khiến cả thế giới “sốc” hai lần trong 24 giờ qua. Trước tiên bởi thông báo sẽ rút hầu hết quân đội khỏi Syria, và thứ hai là chỉ vài giờ sau đó, ông đã biến lời nói thành hành động.
Tại sao bỗng dưng ông chủ Điện Kremlin tỏ ra hợp tác như vậy? Có phải đúng như ông tuyên bố - là nhiệm vụ đã hoàn thành – hay đây thực chất chỉ là một quyết định mang tính thực dụng? Theo giới chuyên gia phân tích quốc tế, quyết định bất ngờ trên còn nói lên nhiều điều hơn thế.
* Chiến thắng của Putin, Nga chuyển hướng chiến lược
* Chiến thắng chiến lược của Putin
Các chuyên gia Cliff Kupchan, Ayham Kamel và Alexander Klimetnt, đến từ Eurasia Group, cho rằng động thái đột ngột rút quân của Nga có thể là kết quả của việc Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã chống lại một vài trong số các mục tiêu mà Nga đề ra. Trước đó, ông Putin đã gây sức ép để ông Assad cam kết mạnh mẽ tại các cuộc đàm phán nhằm tìm kiếm một thỏa thuận chia sẻ quyền lực trước mắt và về lâu dài là cải cách hiến pháp và tiến hành bầu cử.
Cùng nhận định trên, tờ New York Times cho rằng quyết định bất ngờ của Điện Kremlin có thể phản ánh sự rạn nứt giữa Moscow và Damascus. Tờ báo viết: “Ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy những khác biệt giữa Nga và chính phủ Syria về các cuộc đàm phán ở Geneva”.
Eurasia Group nhận định ông Putin có một số động cơ khi tuyên bố và hành động như vậy, và nhân tố chính là Moscow mong muốn cải thiện hình ảnh tiêu cực của mình trên trường quốc tế. Tổng thống Nga muốn sớm thoát khỏi sự cô lập của quốc tế sau cuộc xung đột Ukraine và các lệnh trừng phạt, vì vậy quyết định rút quân khỏi Syria cho thấy Điện Kremlin đang tìm kiếm một hình ảnh mới, nhất là với đối tác thương mại lớn của mình là EU. Tuy nhiên, Eurasia Group cũng không chắc chắn liệu quyết định trên của Moscow liệu có dẫn tới sự thay đổi nào đó trong chính sách của EU với Nga hay không. Hiện, Nga và EU đang có quan hệ khá căng thẳng vì các lệnh trừng phạt hạn chế thương mại gây ảnh hưởng cho cả hai bên.
Xét ở góc độ quân sự, 5 tháng không kích tại Syria đã đủ để trình diễn mức độ hiệu quả của các loại vũ khí thế hệ mới của Nga – nhà xuất khẩu vũ khí lớn thứ hai thế giới, sau Mỹ.
Ngoài ra, mục đích chính của Nga đã đạt được là buộc Mỹ phải ngồi vào bàn đàm phán, và làm sống lại một thực tế thời Chiến tranh Lạnh : Washington và Moscow là các lực lượng cảnh sát toàn cầu chính.
 |
|
Quyết định rút quân của Nga khỏi Syria phản ánh đúng phong cách của Putin và chính sách đối ngoại của ông là bất ngờ và hiệu quả. |
Quyết định rút quân đội của Nga phản ánh đúng phong cách của Tổng thống Putin và chính sách đối ngoại của ông: bất ngờ và hiệu quả. Thứ nhất, quyết định trên cho thấy Moscow đã sẵn sàng theo đuổi tiến trình hòa bình không chỉ bằng lời nói mà bằng cả hành động. Các cuộc không kích của Nga là một trong những nhân tố chính khiến phe đối lập Syria viện cớ không hợp tác. Giờ đây, họ không còn lý do gì để thoái thác.
Thứ hai, Điện Kremlin đã gửi một thông điệp tới Tổng thống Syria rằng sự ủng hộ của không lực Nga không phải là không có giới hạn và ông Assad phải tìm điểm chung để hòa giải với các thế lực đối lập, hoặc phải chiến đấu một mình. Quyết định rút quân của Nga giống như một lời cảnh tỉnh Damascus sau khi chính quyền của ông Assad tỏ ra quá tự tin tuyên bố sẽ “chiến đấu đến khi thống nhất toàn đất nước”, bất chấp lệnh ngừng bắn mà Nga và Mỹ vừa vất vả đạt được.
Thứ ba, với quyết định rút quân, Nga có cơ hội thể hiện mình như một lực lượng trung lập, cứu nhà nước Syria khỏi bờ vực sụp đổ mà không thể bị cáo buộc là chiến đấu cho chế độ Assad.
Thứ tư, quyết định rút quân của Nga là một dấu hiệu gửi tới phương Tây và các nước Trung Đông rằng Nga không có ý định biến Syria thành một bước đệm để lập lại tầm ảnh hưởng thời Liên Xô tại khu vực này. Động thái này cũng giảm nhẹ những lo lắng của Thổ Nhĩ Kỳ và các nước vùng Vịnh trước sự can thiệp của Nga. Ngoài ra, việc Moscow giảm dần sự hiện diện quân sự tại Syria cũng sẽ giúp giảm nguy cơ xảy ra các sự cố với Israel. Tel Aviv vốn lo ngại sau khi Nga đưa hệ thống tên lửa S-400 đến Syria.
Việc Moscow can thiệp quân sự, và cả quyết định rút quân bất ngờ, cho thấy Nga vẫn là một trong những đối tác có ảnh hưởng nhất trong việc giải quyết khủng hoảng Syria, vì họ đã chứng tỏ khả năng hành động quả quyết và sử dụng vũ lực khi cần. Sau tất cả, Nga hoàn toàn có thể huy động và tăng cường các đơn vị Không quân của mình một lần nữa và rất nhanh chóng, vì các cơ sở hạ tầng đã được tạo ra tại Syria sẽ không biến mất.
Một số người đặt câu hỏi tại sao Nga có thể bỏ rơi một đồng minh lâu năm của mình như vậy, ít nhất về mặt quân sự? Nhưng không, Điện Kremlin sẽ không bỏ mặc Damascus. Nga vẫn hỗ trợ năng lực quân sự cho Không quân Syria, hiện sẽ chiến đấu chống khủng bố một cách mạnh mẽ và hiệu quả hơn. Một số cố vấn quân sự Nga sẽ tiếp tục ở lại Syria và huấn luyện các đơn vị quân đội địa phương, đồng thời sửa chữa và bảo dưỡng các trang thiết bị quân sự. Họ cũng sẽ chuyển thêm vũ khí và đạn dược. Quân đội Syria sẽ duy trì được các năng lực quân sự của mình nhờ Nga.
Theo chuyên gia Aleksei V. Makarkin, phó giám đốc Trung tâm Công nghệ chính trị tại Moscow, sau 5 tháng tham chiến tại Syria, Moscow đã chứng tỏ là đối tác đáng tin cậy hơn Washington, vì chính quyền Obama đã bỏ rơi các đồng minh của mình như cựu Tổng thống Ai Cập Hosni Mubarak khi ông này phải đối mặt với biến cố chính trị. Tuy nhiên, nếu Nga tiếp tục ở lại Syria, họ sẽ phụ thuộc hơn vào ông Assad và khiến Moscow rơi vào tình huống xung đột trực tiếp với các đối tác chính – điều hiển nhiên không có lợi cho Nga.
Tuyên bố rút quân của Nga đưa ra vào đúng ngày cuộc đàm phán hòa bình Syria bắt đầu tại Geneva, và cũng đúng thời điểm đánh dấu kỷ niệm 5 năm nổ ra cuộc nội chiến tại Syria. Hơn 270.000 người đã thiệt mạng, 1,9 triệu người bị thương, một nửa đất nước đã bị san phẳng và gần 5 triệu người dân phải di cư ra nước ngoài, dẫn tới một cuộc khủng hoảng nhân đạo quốc tế. Riêng trong năm 2015, ít nhất 900 trẻ em đã thiệt mạng, trong đó 150 em chết khi đang học ở trường. 2,8 triệu em nhỏ đang sống thì không được đến trường vì chiến tranh liên miên.
Rõ ràng động thái rút quân của Nga cho thấy thỏa thuận ngừng bắn tại Syria từ ngày 27/2 đang tỏ ra hiệu quả và có thể kéo dài hơn dự kiến, đặc biệt là đã giúp giảm mức độ bạo lực. Câu hỏi được đặt ra lúc này là “chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo?”. Tổng thống Assad đang phải đối mặt với sức ép mới, phải đàm phán nghiêm túc về một quá trình chuyển tiếp chính trị hòa bình. Nhưng hiện vẫn chưa rõ liệu ông Assad có thể hiện thiện chí đàm phán hay không sau khi mất người bảo trợ quân sự chính. Nếu Damascus tỏ ra lúng túng khi thiếu Nga, thì quyết định rút quân của Moscow sẽ phản tác dụng.
Dù ông Putin tuyên bố chiến thắng tại Syria nhưng chưa rõ tác động của việc này sẽ như thế nào. Tuyên bố trên có thể biến thành một động thái mang tính xây dựng hướng tới một giải pháp hòa bình lâu dài hơn, nhưng cũng có thể chỉ là kết quả của một chính sách thực dụng, cho thấy Moscow không muốn bị lún sâu hơn vào “bãi lầy” mà Tổng thống Mỹ Barack Obama đã cảnh báo. Tuy nhiên, lao vào một cuộc chiến thì dễ hơn là rút chân ra khỏi cuộc chiến ấy.
Hiện còn quá sớm để đánh giá về quyết định rút quân của Nga. Bóng đã được đá sang chân Damascus. Cả thế giới đang hướng về Geneva để xem cách hành xử của chính quyền Assad và số phận của Syria./.
Đức Đan
----
BÀI LIÊN QUAN:
* Thế kẹt chưa từng có của tổng thống Putin
* Phản tỉnh, vũ khí cuối cùng của Putin
* Nước Nga đã trở lại vì thế giới cần Putin
* Vì sao Putin đột ngột rút quân khỏi Syria?
.svg){kind=icon}
