'Pháp đồng hành với Việt Nam hiện thực hóa khát vọng kỷ nguyên mới'

Thưa Đại sứ, vào tháng 10 năm 2024, Pháp và Việt Nam đã nâng cấp quan hệ ngoại giao lên tầm Đối tác Chiến lược Toàn diện. Theo Ngài, cột mốc này có ý nghĩa như thế nào trong bối cảnh lịch sử cũng như đương đại của mối quan hệ Pháp - Việt, và điều này mở ra những cơ hội hợp tác mới nào trong những năm tới?

Đại sứ Olivier Brochet: Chúng tôi vô cùng trân trọng việc Việt Nam, đặc biệt là ngài Tổng Bí thư Tô Lâm, đã đề xuất nâng tầm Pháp thành đối tác chiến lược toàn diện của Việt Nam kể từ tháng 10 năm ngoái. Đây không chỉ là một sự ghi nhận đặc biệt về mặt ngoại giao, mà hơn thế nữa, là một dấu ấn vô cùng quan trọng mà chúng tôi rất trân trọng, coi đây là nền tảng vững chắc cho hợp tác hướng tới tương lai.

Đây là một bước tiến mới trong lịch sử chung lâu dài, với bao thăng trầm, giữa hai nước Pháp và Việt Nam – một lịch sử kéo dài hơn một thế kỷ rưỡi, 150 năm, và thậm chí lâu hơn. Trong 40 năm trở lại đây, lịch sử ấy được ghi dấu bằng những nỗ lực to lớn của cả hai quốc gia nhằm hỗ trợ Việt Nam trên con đường phát triển và củng cố chủ quyền.

Điều đó khởi đầu từ những năm 1990, với cam kết mạnh mẽ của Pháp trong việc đồng hành cùng Việt Nam thực hiện chính sách Đổi Mới. Pháp tự hào là một trong những quốc gia phương Tây lớn đầu tiên sát cánh cùng Việt Nam trong giai đoạn này. Quá trình đó đã không ngừng phát triển, đưa hai nước đến với quan hệ đối tác chiến lược vào năm 2013. Điều này cho thấy đây là một mối quan hệ đối tác đã phát triển và ngày càng gia tăng về cường độ hợp tác.

Mối quan hệ này còn được xây dựng trên tầm nhìn chung của hai nước về một trật tự quốc tế cần phải như thế nào để đảm bảo hòa bình, ổn định, phát triển, cũng như khả năng cùng nhau ứng phó với những thách thức toàn cầu, đặc biệt là vấn đề biến đổi khí hậu. Hơn nữa, quan hệ đối tác này càng trở nên ý nghĩa trong bối cảnh Việt Nam đang viết nên những trang sử mới của riêng mình.

Gần một năm qua, Việt Nam đã bước vào một kỷ nguyên phát triển mới, với những khát vọng lớn lao. Pháp hoàn toàn ủng hộ và mong muốn đồng hành, hỗ trợ Việt Nam hiện thực hóa những khát vọng đó. Chúng tôi đang và sẽ tiếp tục nỗ lực vì những mục tiêu chung này.

Theo Đại sứ, Pháp, Việt Nam và rộng hơn là EU có thể hợp tác như thế nào để làm sâu sắc hơn nữa trao đổi thương mại song phương, đặc biệt trong các lĩnh vực tiềm năng cao? Làm thế nào để huy động hiệu quả nguồn vốn đầu tư từ Pháp cho quá trình chuyển đổi xanh và phát triển công nghệ cao của Việt Nam, đồng thời góp phần duy trì một hệ thống thương mại quốc tế công bằng, bền vững và dựa trên luật lệ trong bối cảnh đầy biến động hiện nay?

Trước hết, về con số thương mại song phương, thực tế kim ngạch năm 2024 đã vượt mức 8 tỷ euro. Sự tăng trưởng mạnh mẽ này của thương mại Việt - Pháp là một phần trong bức tranh phát triển chung của quan hệ kinh tế giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu, đặc biệt là nhờ vào việc triển khai hiệu quả Hiệp định Thương mại Tự do EVFTA.

Chúng tôi rất phấn khởi trước những bước tiến này, một sự phát triển mà rõ ràng mang lại lợi ích lớn cho Việt Nam – quốc gia đang có thặng dư thương mại đáng kể với Liên minh châu Âu nói chung và với Pháp nói riêng. Điều đáng mừng là tất cả các quốc gia thành viên EU đều ghi nhận sự gia tăng trong trao đổi thương mại với Việt Nam, và Pháp cũng không ngoại lệ. Chắc chắn rằng, chúng tôi mong muốn tiếp tục thúc đẩy đà phát triển tích cực này.

Điều chúng tôi kỳ vọng, tất nhiên, là Hiệp định Thương mại Tự do EVFTA được cả hai phía – Liên minh châu Âu và Việt Nam – tuân thủ và triển khai đầy đủ, trên đúng tinh thần của quá trình đàm phán và ký kết. Đặc biệt, mọi hình thức rào cản phi thuế quan, nếu có, cần được tháo gỡ một cách hợp lý và thiện chí.

Trong bối cảnh thương mại quốc tế hiện nay còn nhiều thách thức mà Việt Nam cũng đang cảm nhận rõ trong các cuộc đàm phán, đặc biệt là với chính quyền Mỹ – thì việc gìn giữ và phát huy tối đa EVFTA càng trở nên quan trọng. Bởi đây là một hiệp định đối tác chiến lược, dài hạn, được xây dựng trên nền tảng tin cậy lẫn nhau.

Chúng tôi mong muốn mối quan hệ giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu luôn giữ vững được tinh thần hợp tác tích cực này, ngay cả khi có những cuộc đàm phán song phương khác đang diễn ra. Điều này càng có ý nghĩa bởi chúng tôi tin tưởng chắc chắn vào tiềm năng phát triển to lớn vì lợi ích của cả hai bên, đặc biệt là lợi ích của Pháp và Việt Nam trong khuôn khổ rộng lớn của hiệp định thương mại tự do này.

Tôi đặc biệt nghĩ đến lĩnh vực y tế, nơi chúng ta đang chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ trong xuất khẩu của Pháp sang Việt Nam, phản ánh sự thay đổi trong nhu cầu tại đây. Tương tự, lĩnh vực nông sản - thực phẩm cũng là những ngành hàng then chốt với nhiều tiềm năng phát triển. Thêm vào đó, chúng tôi nhận thấy cơ hội phát triển đáng kể khi Việt Nam đang triển khai nhiều dự án cơ sở hạ tầng chiến lược quy mô lớn, là những lĩnh vực mà các công ty Pháp sở hữu kinh nghiệm và vị thế hàng đầu thế giới.

Tôi cũng muốn nhấn mạnh rằng, sự tăng trưởng thương mại trong những lĩnh vực mới này tất yếu sẽ đi đôi với việc phát triển các mối quan hệ đối tác, đặc biệt là đối tác công nghệ, nhằm đáp ứng hiệu quả nhu cầu của Việt Nam. Đó có thể là hợp tác trong lĩnh vực công nghệ sinh học, y tế, giao thông vận tải – ví dụ như đường sắt – năng lượng không carbon, và không loại trừ cả năng lượng hạt nhân. Lĩnh vực công nghệ số, bao gồm các dịch vụ số và chính phủ điện tử, cũng là một trọng tâm mà chúng tôi hướng tới.

Để minh chứng cho xung lực mới mà chúng tôi mong muốn tạo ra trong quan hệ song phương, trên cả phương diện kinh tế và công nghệ, chúng tôi chuẩn bị khởi động “Năm Đổi mới Sáng tạo Pháp - Việt Nam” dự kiến sẽ diễn ra trong khoảng vài tuần nữa.

Chúng tôi sẽ mở đầu Năm đặc biệt này bằng một sự kiện lớn: Hội nghị Thượng đỉnh Công nghệ Pháp (French Tech Summit). Đây sẽ là nơi quy tụ các doanh nghiệp Pháp và Việt Nam, nhất là các công ty khởi nghiệp, để cùng nhau khám phá và khai thác tối đa tiềm năng hợp tác to lớn trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo.

Cung cấp giải pháp mang tính đổi mới

Thưa Đại sứ, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đặt mục tiêu xây dựng một nền kinh tế tri thức, thu nhập cao, với trọng tâm là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, và chuyển đổi số. Liệu kinh nghiệm của Pháp trong các lĩnh vực nghiên cứu, khởi nghiệp và giáo dục đại học - bao gồm các chương trình tiêu biểu như trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH) hay Viện Quốc tế MICA – có thể hỗ trợ tốt nhất cho mục tiêu này của Việt Nam như thế nào?

Hầu hết các trường đại học, phòng thí nghiệm và tổ chức nghiên cứu lớn của Pháp đều đã thiết lập quan hệ đối tác tại Việt Nam. Kể từ khi nhậm chức, tôi đã vinh dự được đón tiếp Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu Khoa học quốc gia Pháp (CNRS), Chủ tịch Cơ quan Nghiên cứu quốc gia Pháp về các Bệnh truyền nhiễm Mới nổi (ANRS), Viện trưởng Viện Pasteur… Các chuyến thăm này đều nhằm mục đích đánh giá và tìm cách tăng cường hơn nữa những hợp tác sẵn có.

Vì vậy, trong khuôn khổ hợp tác chiến lược toàn diện và với tinh thần huy động mọi nguồn lực, chúng tôi chắc chắn sẽ tiếp tục củng cố và phát triển dựa trên nền tảng các mối quan hệ đối tác hiện có này. Chúng tôi sẽ đặc biệt tập trung vào ba trụ cột đào tạo Pháp - Việt, vốn là những điểm sáng đặc trưng trong quan hệ hợp tác giáo dục giữa hai nước: đó là trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH, hay Đại học Việt - Pháp) mà quý vị đã nhắc tới; Trung tâm Pháp - Việt về Đào tạo Quản lý (CFVG) cũng giữ vai trò vô cùng quan trọng; và Chương trình Đào tạo Kỹ sư Chất lượng cao tại Việt Nam (PFIEV).

Chương trình PFIEV là sự hợp tác giữa các trường Đại học Bách khoa Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, và trường Đại học Xây dựng Hà Nội với một liên minh gồm khoảng ba mươi trường kỹ sư hàng đầu của Pháp, nhằm đào tạo tại chỗ đội ngũ kỹ sư Việt Nam đạt trình độ quốc tế. Bên cạnh đó, nhiều trường đại học của hai nước cũng đang triển khai các chương trình cấp bằng kép, và chúng tôi mong muốn thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa mô hình hợp tác này.

Đây cũng là lý do mà trong vài ngày tới, chúng ta rất có thể sẽ ký kết một hiệp định liên chính phủ mới về nghiên cứu và đổi mới sáng tạo giữa hai nước. Hiệp định này được kỳ vọng sẽ tạo thêm động lực mạnh mẽ cho hợp tác trong lĩnh vực then chốt này. Tuy nhiên, chúng tôi cũng nhận thấy một điểm cần cải thiện trong những năm tới: đó là việc tăng số lượng sinh viên Việt Nam sang Pháp học tập.

Hiện nay, chúng ta cần một nỗ lực chung từ cả hai phía. Pháp hoàn toàn sẵn sàng chào đón nhiều hơn nữa sinh viên Việt Nam đến học tập trong những điều kiện tốt nhất, với chất lượng giáo dục hàng đầu thế giới nhưng mức học phí lại rất cạnh tranh so với nhiều quốc gia khác. Thực tế, học phí tương đối thấp là do Chính phủ Pháp đã hỗ trợ phần lớn chi phí đào tạo.

Vì vậy, chúng tôi khuyến khích tất cả sinh viên Việt Nam có mong muốn theo đuổi các chương trình học thuật chất lượng cao hãy cân nhắc lựa chọn Pháp làm điểm đến du học.

Tuyến Metro số 3 tại Hà Nội hợp tác với Pháp, cùng với sáng kiến cải thiện chất lượng không khí trị giá 8 triệu euro của Pháp vừa triển khai gần đây, là những chương trình hợp tác cho thấy vai trò của Pháp trong việc hỗ trợ Việt Nam giải quyết những bài toán của quá trình đô thị hóa nhanh chóng – đặc biệt tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Theo Đại sứ, đâu là tiềm năng lớn nhất cho hợp tác Pháp - Việt trong tương lai ở các lĩnh vực như giao thông, giải pháp đô thị thông minh, và phát triển cơ sở hạ tầng thích ứng với biến đổi khí hậu?

Đây thực sự là những lĩnh vực trọng tâm trong quan hệ đối tác chiến lược của chúng ta, hướng tới sự phát triển bền vững của Việt Nam. Pháp không chỉ có kinh nghiệm dày dặn mà còn sở hữu các doanh nghiệp hàng đầu thế giới, sẵn sàng cung cấp những giải pháp tối ưu cho các vấn đề này. Các cơ quan công quyền của chúng tôi cũng đã làm việc sâu rộng về những chủ đề này từ lâu.

Đơn cử như vùng Île-de-France, nơi mà tôi tin rằng, cùng với Tokyo, là hai khu vực có mạng lưới giao thông đô thị phát triển bậc nhất thế giới. Vùng Île-de-France hiện có thỏa thuận hợp tác với Hà Nội và đang triển khai các chương trình cụ thể như Moov’ Hanoi, nhằm nghiên cứu các giải pháp phát triển mạng lưới giao thông công cộng một cách thông minh, qua đó giảm thiểu ô nhiễm do hoạt động vận tải gây ra.

Đoạn trên cao của tuyến Metro số 3 đã đi vào vận hành từ mùa hè năm ngoái (2024) và đang hoạt động rất hiệu quả. Tôi cho rằng đây là một thành tựu to lớn – không chỉ về mặt công nghệ mà còn là một minh chứng cho sự thành công của hợp tác thông qua chuyển giao kỹ năng. Điều này thể hiện ở chỗ đơn vị vận hành phía Việt Nam hiện đã hoàn toàn đủ năng lực để quản lý và vận hành độc lập toàn bộ tuyến.

Công tác thi công đoạn đi ngầm vẫn đang được tiếp tục, và tất nhiên, chúng tôi cũng đang xem xét khả năng tham gia vào các dự án tuyến metro khác trong tương lai, cũng như các dự án phát triển giao thông đô thị tại TP. Hồ Chí Minh hoặc các thành phố khác có thể nhu cầu.

Chúng tôi cũng sẵn sàng cung cấp các giải pháp mang tính đổi mới. Ví dụ, hệ thống cáp treo đô thị do công ty Poma của Pháp phát triển có thể là một lựa chọn thú vị cho các thành phố có quy mô phù hợp hơn như Đà Nẵng. Giải pháp này cho phép phát triển hệ thống giao thông công cộng không phát thải carbon, rất hữu ích để giải quyết vấn đề đi lại, và dĩ nhiên, với chi phí thấp hơn đáng kể so với tàu điện ngầm hay xe điện mặt đất.

Tầm nhìn chung chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương

Pháp là một đối tác quan trọng của ASEAN và ngày càng thể hiện sự quan tâm sâu sắc đối với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Vậy, Việt Nam giữ vị trí như thế nào trong chiến lược tổng thể của Pháp tại khu vực này? Đồng thời, mối quan hệ song phương giữa hai nước có thể đóng góp ra sao vào việc thúc đẩy hòa bình, ổn định và tăng trưởng bao trùm ở Đông Nam Á, thưa Ngài?

Việt Nam là một đối tác then chốt trong chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mà Pháp đang theo đuổi một cách rõ ràng và nhất quán. Việt Nam không chỉ là một quốc gia có vai trò và uy tín ngày càng tăng trong khu vực, một tiếng nói quan trọng hàng đầu trong ASEAN, mà còn là một nhân tố thiết yếu cho sự ổn định của toàn khu vực. Pháp luôn ủng hộ mạnh mẽ vai trò trung tâm của ASEAN và tích cực hợp tác với tất cả các quốc gia thành viên nhằm thúc đẩy một trật tự khu vực mở, bao trùm và dựa trên luật lệ.

Pháp và Việt Nam cùng chia sẻ tầm nhìn chung về một không gian Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương dựa trên sự thượng tôn pháp luật quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS). Cam kết này vừa được tái khẳng định mạnh mẽ vào tháng 3 năm 2025 vừa qua, thông qua một công hàm chung do Pháp, Đức và Vương quốc Anh đồng đệ trình lên Liên Hợp Quốc, trong đó nhấn mạnh tầm quan trọng của UNCLOS đối với việc giải quyết các căng thẳng đang gia tăng ở Biển Đông.

Sự hiện diện chiến lược của Pháp trong khu vực, được thể hiện qua các chuyến thăm cảng thường xuyên – gần đây nhất là chuyến thăm của tàu hộ vệ Provence tới Thành phố Hồ Chí Minh vào tháng 2 năm 2025 – cùng với việc triển khai các nhóm tác chiến tàu sân bay, càng làm nổi bật cam kết của Pháp đối với tự do hàng hải và tăng cường đối thoại chiến lược.

Việc Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam, Đại tướng Phan Văn Giang, mời Bộ trưởng Bộ Quân lực Pháp, Ngài Sébastien Lecornu, đến dự lễ kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ vào năm ngoái thực sự là một khoảnh khắc vô cùng ý nghĩa. Theo tôi, đó là một biểu hiện tuyệt vời của sự đồng cảm và chia sẻ ký ức về một sự kiện lịch sử quan trọng, biến quá khứ thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy quan hệ song phương. Đó là dấu ấn đầu tiên mà cá nhân tôi đặc biệt ghi nhớ và trân trọng.

Tôi cũng đã theo dõi rất sát sao, và đến Thành phố Hồ Chí Minh để tham dự các sự kiện kỷ niệm 50 năm ngày đất nước Việt Nam thống nhất. Đây là một thời khắc lịch sử trọng đại, đánh dấu một chương mới và là tiền đề quan trọng cho công cuộc Đổi Mới sau này của Việt Nam – một công cuộc mà Pháp đã và đang cam kết đồng hành, đóng góp.

Ngoài ra, Pháp mong muốn đồng hành và hỗ trợ những nỗ lực của Việt Nam trong việc phát triển các ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo. Tôi được biết đây là một định hướng phát triển quan trọng, với mục tiêu đóng góp 7% vào GDP quốc gia. Pháp có thế mạnh và kinh nghiệm phong phú trong các lĩnh vực như điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, bảo tàng học như tôi vừa đề cập, và sản xuất phim hoạt hình. Đây là những mảnh đất màu mỡ mà chúng tôi bắt đầu nhận thấy những tín hiệu hợp tác rất triển vọng.

Một ví dụ cụ thể là ngay tại thời điểm này (tháng 5/2025), chúng tôi rất vui mừng khi thấy sự hiện diện của gian hàng Việt Nam tại Liên hoan phim Cannes danh tiếng, một thành quả có được nhờ sự kết nối từ phía chúng tôi. Rõ ràng, đây là những tín hiệu rất đáng mừng, mở ra nhiều triển vọng hợp tác tốt đẹp cho tương lai.