Hội thảo nhằm thu thập ý kiến đóng góp từ các chuyên gia, bộ, ngành và địa phương để hoàn thiện dự thảo Bộ tiêu chí, đảm bảo phù hợp với thực tiễn phát triển mới và định hướng bền vững của chương trình nông thôn mới.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam nhấn mạnh, dự thảo Bộ tiêu chí hiện nay đã được xây dựng dựa trên đề xuất của các bộ, ngành và địa phương từ cuối năm 2024 và đã được lấy ý kiến tại một số cuộc họp trong 6 tháng đầu năm 2025. Tuy nhiên, bối cảnh sắp xếp lại các bộ và chính quyền địa phương có nhiều thay đổi so với trước đây, do đó Bộ tiêu chí cần được rà soát và đánh giá lại để phù hợp với thực tiễn mới. Thứ trưởng bày tỏ mong muốn các bộ, ngành và địa phương tiếp tục góp ý để Bộ có thể sớm hoàn thiện dự thảo Bộ tiêu chí và trình các cấp có thẩm quyền theo đúng quy định.
Một trong những nội dung quan trọng được thảo luận tại hội thảo là việc phân chia nhóm xã theo điều kiện thực tế. Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho rằng việc phân chia thành 3 nhóm xã là cần thiết để đảm bảo xây dựng nông thôn mới phù hợp với điều kiện từng địa phương, giúp các địa phương chủ động áp dụng các tiêu chí phù hợp. Các đại biểu đã bày tỏ sự đồng thuận với việc phân chia này, bao gồm: Xã nhóm 1: Gồm các xã nghèo, hoặc xã khu vực II (xã khó khăn) và xã khu vực III (xã đặc biệt khó khăn) thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; Xã nhóm 2: Là các xã có diện tích đất nông nghiệp chiếm từ 70% trở lên so với tổng diện tích đất tự nhiên của xã; Xã nhóm 3: Là các xã có địa giới hành chính tiếp giáp với phường và có mật độ dân số từ 1.000 người/km² trở lên tại thời điểm 01/7/2025, hoặc xã được hình thành từ việc sáp nhập với thị trấn (trước thời điểm 01/7/2025), hoặc xã có tỷ trọng ngành nông nghiệp trong cơ cấu kinh tế dưới 10%, hoặc xã được định hướng là đô thị mới.
Đối với các xã, Bộ tiêu chí dự kiến gồm 9 tiêu chí chính: Quy hoạch; Hạ tầng kinh tế - xã hội; Kinh tế nông thôn; Chất lượng nguồn nhân lực; Văn hóa - Xã hội; Môi trường và cảnh quan; Hệ thống chính trị và Hành chính công; Khoa học công nghệ và Chuyển đổi số; Tiếp cận pháp luật và An ninh, Quốc phòng. Thứ trưởng cũng lưu ý rằng việc đặt tên và phân nhóm nội dung có tính tương đối, cần thảo luận kỹ lưỡng hơn để hoàn thiện.

Tại hội thảo, ông Ngô Trường Sơn, Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương, đã chia sẻ những kết quả nổi bật trong thực hiện Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2021-2025. Ông cho biết Bộ tiêu chí đã phát huy vai trò là công cụ trọng yếu giúp các địa phương lập kế hoạch, tổ chức triển khai và giám sát chương trình xây dựng nông thôn mới. Đến nay, nhiều tiêu chí đã đạt tỷ lệ thực hiện cao, cụ thể có 7 tiêu chí đạt trên 95% số xã, bao gồm quy hoạch, thủy lợi và phòng chống thiên tai, điện, cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn, thông tin và truyền thông, giáo dục và đào tạo, quốc phòng và an ninh.
Tuy nhiên, vẫn còn những tiêu chí có kết quả hạn chế như thu nhập, giảm nghèo đa chiều, môi trường và an toàn thực phẩm. Bên cạnh đó, việc ban hành Bộ tiêu chí nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 muộn (tháng 3/2022) cũng đã ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng kế hoạch và triển khai tổ chức thực hiện ở các địa phương.
Ông Ngô Trường Sơn cho biết, trong giai đoạn 2026-2030, Bộ tiêu chí sẽ tiếp tục được cập nhật với nhiều điểm mới. Cụ thể, sẽ có sự phân chia thành 3 nhóm xã theo mức độ phát triển để áp dụng mức độ tiêu chí phù hợp; bổ sung Bộ tiêu chí xã nông thôn mới hiện đại, không quy định về xã nông thôn mới kiểu mẫu mà địa phương quy định và thực hiện phù hợp với thế mạnh nổi trội của từng địa phương. Ngoài ra, Bộ tiêu chí sẽ tăng cường phân cấp cho địa phương và đảm bảo lồng ghép hiệu quả các Chương trình mục tiêu quốc gia khác, đặc biệt là Chương trình giảm nghèo bền vững.