Nông nghiệp phát thải 116,51 triệu tấn CO2
Tại hội nghị tham vấn “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025-2035” sáng 30/7, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung dẫn số liệu kiểm kê khí nhà kính năm 2020 - do Viện Môi trường Nông nghiệp tính toán, cho thấy, nông nghiệp phát thải hơn 116,5 triệu tấn CO2 tương đương, trong đó trồng trọt chiếm khoảng 80%.
Nếu không có giải pháp tổng thể, các thực hành canh tác cũ không chỉ ảnh hưởng xấu tới môi trường mà sản xuất nông sản của Việt Nam còn gặp nhiều rào cản từ thị trường quốc tế - khi các yêu cầu về giảm phát thải, chứng nhận bền vững và truy xuất nguồn gốc carbon ngày càng khắt khe, ông chỉ rõ.
Để hướng tới một nền nông nghiệp xanh, hài hòa với thiên nhiên và có khả năng cạnh tranh toàn cầu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng dự thảo “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025-2035”.
Thứ trưởng Hoàng Trung cho biết, mục tiêu chung của đề án là triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm thúc đẩy chuyển đổi hệ thống sản xuất trồng trọt theo hướng phát thải thấp, thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao thu nhập, cải thiện sinh kế cho người dân và phát triển bền vững.
Qua đó, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh ngành hàng trồng trọt, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, từng bước hình thành nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại, có khả năng chống chịu tốt trước tác động của biến đổi khí hậu, góp phần thực hiện các cam kết của Việt Nam trong NDC (Đóng góp do quốc gia tự quyết định).
Theo đề án, phấn đấu đến năm 2035, ngành trồng trọt sẽ góp phần giảm 30% phát thải khí metan và ít nhất 10% tổng phát thải khí nhà kính so với năm cơ sở 2020, qua đó đóng góp cho NDC thông qua áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp với từng vùng sinh thái và nhóm cây trồng.
Cùng với đó, xây dựng và phát triển nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho các sản phẩm của ngành hàng trồng trọt. Tổ chức triển khai ít nhất 15 mô hình sản xuất giảm phát thải tại các vùng sinh thái, có khả năng nhân rộng; thí điểm ít nhất 5 mô hình canh tác có khả năng phát triển tín chỉ carbon đáp ứng được yêu cầu của các tổ chức quốc tế.
Xây dựng và ban hành ít nhất 5 gói kỹ thuật sản xuất giảm phát thải áp dụng cho 5 cây trồng chủ lực. Hình thành cơ sở dữ liệu phát thải trong trồng trọt kết nối đồng bộ với Hệ thống đăng ký quốc gia.
Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết, đối tượng và phạm vi của Đề án được chia làm hai phương án, áp dụng trên phạm vi toàn quốc.
Phương án 1 sẽ thực hiện với 5 cây trồng (lúa, sắn, cà phê, mía và chuối).
Phương án 2, sẽ thực hiện trên các cây trồng, trong đó tập trung vào các cây trồng chủ lực, có tiềm năng giảm phát thải tín chỉ carbon cao.
Thực tế, ở nước ta đã có nhiều mô hình sản xuất trồng trọt giảm phát thải, nhưng vẫn mang tính thử nghiệm và manh mún, chưa đồng bộ. Trong khi đó, việc sản xuất nông sản theo hướng giảm phát thải, có truy xuất nguồn gốc carbon, chứng nhận môi trường sẽ giúp tiếp cận các thị trường có giá trị cao như: EU, Nhật Bản, Bắc Mỹ... với giá bán tăng từ 10-25% so với sản phẩm thông thường.
Ngoài ra, còn góp phần đáng kể trong việc giảm phát thải khí nhà kính. Theo ước tính, nếu triển khai hiệu quả các giải pháp từ đề án có thể giúp giảm được 8-11 triệu tấn CO2 tương đương/năm, nâng cao thu nhập cho người dân và doanh nghiệp.
Có thể xuất khẩu tín chỉ carbon
Theo đại diện CTCP Mía đường Lam Sơn, doanh nghiệp đã thử nghiệm sản xuất giảm phát thải trên cây mía ở quy mô 500ha.
Từ đầu năm 2025, doanh nghiệp đã ký hợp đồng với một số tổ chức quốc tế để triển khai. Kết quả, Mía đường Lam Sơn đã xây dựng được quy trình chuẩn canh tác hữu cơ giảm phát thải trên mía và đang xin chứng nhận từ tổ chức quốc tế. Khi có chứng nhận, công ty có thể bán tín chỉ carbon. Số tiền này người nông dân trồng mía liên kết sẽ được thụ hưởng.
Đại diện CTCP Mía đường Lam Sơn cho biết, để xây dựng một mô hình canh tác giảm phát thải đạt chuẩn, doanh nghiệp mất khoảng một năm thử nghiệm. Do đó, việc Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành các quy trình sản xuất chuẩn cho từng loại cây trồng sẽ giúp rút ngắn thời gian, tạo thuận lợi trong việc tính toán lượng khí phát thải được cắt giảm.
Vị này cũng nhấn mạnh, tiềm năng bán tín chỉ carbon trong lĩnh vực trồng trọt là rất lớn. Hiện nay, hoạt động mua bán tín chỉ carbon trong nước tương đối thuận lợi. Tuy nhiên, với các giao dịch quốc tế vẫn gặp nhiều khó khăn do Việt Nam chưa có cơ chế xuất khẩu tín chỉ carbon rõ ràng.
Vì vậy, cần sớm xây dựng khung pháp lý cho hoạt động xuất khẩu tín chỉ carbon. Đây sẽ là dư địa mới, đầy tiềm năng của nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh các quốc gia và doanh nghiệp toàn cầu đang gia tăng nhu cầu mua tín chỉ carbon để thực hiện cam kết giảm phát thải.
Tại diễn đàn, các chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng không nên giới hạn đối tượng cây trồng, giới hạn phạm vi áp dụng. Cùng với đó, hệ thống MRV (đo đạc, báo cáo và thẩm định) phải chuẩn và được công nhận trên toàn cầu. Có như vậy chúng ta mới đo đếm được lượng phát thải, từ đó thương mại hóa tín chỉ carbon trên thị trường quốc tế.
Yếu tố cốt lõi để thúc đẩy sản xuất giảm phát thải là đảm bảo lợi ích kinh tế rõ ràng cho nông dân. Khi chứng kiến hiệu quả từ giảm chi phí, tăng giá bán, và thu nhập từ tín chỉ carbon, nông dân sẽ chủ động tham gia.
.svg){kind=icon}
