Hình thành hệ sinh thái giảng dạy tiếng Việt cho kiều bào

Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, đặc biệt là ngôn ngữ tiếng Việt trong bối cảnh toàn hội nhập quốc tế sâu rộng trở thành yêu cầu cấp thiết đối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài.

Với sự hỗ trợ của Đảng, Nhà nước, các cơ quan chức năng và sự nỗ lực của mỗi người Việt Nam ở nước ngoài, một hệ sinh thái dạy và học tiếng Việt đã dần hình thành. 

Hệ sinh thái này bao gồm nhà trường và lớp học cộng đồng. Đây là nơi tổ chức các lớp học tiếng Việt cho kiều bào với sự tham gia giảng dạy của giáo viên được đào tạo bài bản hoặc những tình nguyện viên tâm huyết trong cộng đồng.

Giáo trình và tài liệu học tập bao gồm các bộ sách tiếng Việt dành riêng cho kiều bào, tài liệu số hóa, ứng dụng học tiếng Việt trực tuyến phù hợp với nhiều độ tuổi và trình độ.

Công nghệ và nền tảng số, các ứng dụng học tiếng Việt, kênh YouTube, khóa học trực tuyến và thư viện số đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện tiếp cận tri thức linh hoạt, hiệu quả.

Chính sách và hỗ trợ từ Nhà nước thông qua các chương trình như Ngày hội tiếng Việt, Trại hè Việt Nam hay các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm dành cho giáo viên dạy tiếng Việt ở nước ngoài.

Đặc biệt, dưới sự chỉ đạo của Ban Bí thư Trung ương Đảng và Bộ Giáo dục & Đào tạo, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) là một trong những đơn vị tiên phong triển khai các dự án trọng điểm về dạy và học tiếng Việt cho kiều bào. Trường đã xây dựng một bộ học liệu dạy tiếng Việt quy mô đầu tiên tại Việt Nam, bao trùm toàn bộ hệ sinh thái dành riêng cho kiều bào.

Bộ học liệu bao gồm, tài liệu giảng dạy, tài liệu hướng dẫn phương pháp sư phạm, chỉnh ngữ âm. Bộ tài liệu bổ trợ nâng cao với các chủ đề: khoa học xã hội & nhân văn, khoa học kỹ thuật & công nghệ, văn hóa nghệ thuật, du lịch, ẩm thực, thương mại, giao tiếp thông dụng, và dạy tiếng Việt thông qua truyện cổ tích Việt Nam. Bộ đề kiểm tra, đánh giá năng lực ở các cấp độ sơ cấp, trung cấp, cao cấp; Hệ thống đề thi đánh giá năng lực tiếng Việt lần đầu tiên được biên soạn bài bản theo khung 6 bậc của Việt Nam.

Đặc biệt, đội ngũ chuyên gia ngôn ngữ của Trường đã biên soạn hơn 2.000 trang tài liệu cho tổng cộng 6 cuốn sách chuyên biệt, hướng dẫn phụ huynh và giáo viên cách giảng dạy tiếng Việt cho trẻ em trong các gia đình kiều bào và gia đình đa văn hóa (có cha/mẹ là người Việt).

Ngày 18/5/2025, Trường Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội) cũng chính thức ra mắt chương trình đào tạo Cử nhân ngành Giảng dạy tiếng Việt như một ngoại ngữ (thuộc ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam).

Nhờ những nỗ lực đồng bộ, công cuộc bảo tồn và lan tỏa tiếng Việt trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài đang có những bước phát triển rõ rệt. Hiện nay, tại nhiều quốc gia, tiếng Việt đã được đưa vào giảng dạy chính quy trong hệ thống giáo dục như: Đài Loan (Trung Quốc), Malaysia, Nhật Bản, Ý, Bulgaria…

Đơn cử, Bulgaria là quốc gia châu Âu đầu tiên đưa tiếng Việt vào chương trình đào tạo. Trong chuyến thăm chính thức Việt Nam tháng 11/2024, Tổng thống Rumen Radev khẳng định Bulgaria sẽ tăng cường hợp tác giáo dục với Việt Nam và đón giảng viên sang giảng dạy tiếng Việt tại Đại học Tổng hợp Sofia.

Hằng năm, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài đều tổ chức các lớp tập huấn chuyên môn dành riêng cho giáo viên kiều bào từ nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ. Các khoá học cung cấp phương pháp giảng dạy hiện đại, kết nối với các chuyên gia, giáo viên trong nước và quốc tế góp phần nâng cao năng lực sư phạm, hiệu quả giảng dạy và lan tỏa tinh thần giữ gìn tiếng Việt trong cộng đồng.

Như vậy, hệ sinh thái giảng dạy tiếng Việt cho kiều bào đang dần hoàn thiện cả về chiều sâu chuyên môn lẫn chiều rộng triển khai. Đây chính là nền tảng vững chắc để giữ gìn ngôn ngữ mẹ đẻ, linh hồn của văn hóa dân tộc trong cộng đồng người Việt trên toàn thế giới.