F-22 - biểu tượng công nghệ đang thoái trào, Su-57 sẽ làm ‘vua bầu trời’?

F-22 Raptor của Mỹ và Su-57 của Nga là hai chiến đấu cơ thế hệ 5 hàng đầu thế giới, được thiết kế để đáp ứng những yêu cầu khắt khe về tàng hình, khả năng cơ động cao và năng lực tác chiến đa nhiệm. Tuy nhiên, mỗi máy bay phản ánh triết lý thiết kế và ưu tiên chiến lược khác nhau của quốc gia chế tạo.

F-22, từng được xem là chuẩn mực về công nghệ chiến đấu cơ, đang dần trở thành “nạn nhân của sự phát triển quá sớm”. Theo Tướng Douglas Wickert, Tư lệnh Không quân Mỹ, F-22 dự kiến sẽ được thay thế bởi tiêm kích thế hệ 6 F-47 trong vài thập kỷ tới.

Giới phân tích Nga cũng nhận định rằng F-22 đang bước vào giai đoạn thoái trào. Thế hệ tiêm kích mới với trí tuệ nhân tạo (AI), khả năng phối hợp cùng UAV, và năng lực tác chiến theo mô hình mạng thời gian thực, sẽ định hình tác chiến tương lai, trong khi F-22 khó thích ứng nhanh với những xu hướng này.

Bài viết này phân tích và so sánh F-22 Raptor và Su-57 trên các khía cạnh then chốt như công nghệ tàng hình, động cơ, hệ thống điện tử, vũ khí và tích hợp trí tuệ nhân tạo.

Công nghệ tàng hình

F-22 Raptor được đánh giá là đỉnh cao trong công nghệ tàng hình. Thiết kế khí động học phẳng, cạnh sắc nét, lớp phủ hấp thụ sóng radar tiên tiến cùng khoang vũ khí nội bộ giúp máy bay gần như "vô hình" trước radar truyền thống. Tiết diện phản xạ radar (RCS - Radar Cross Section) của F-22 chỉ khoảng 0,0001m², mức gần như thấp nhất trong các chiến đấu cơ hiện nay.

Công nghệ gì biến tiêm kích Su-30SM2 trở thành ‘vua bầu trời' mới?

Su-57 cũng áp dụng các công nghệ tàng hình, nhưng hiệu quả không bằng F-22. RCS của Su-57 dao động trong khoảng 0,1 - 0,5m², tức lớn hơn hàng nghìn lần so với F-22. Dù được trang bị lớp phủ hấp thụ sóng radar và thiết kế khí động học hiện đại, các yếu tố như vòi phun động cơ lộ thiên và cánh quạt radar chưa được tối ưu hóa khiến khả năng tàng hình bị suy giảm đáng kể.

Do đó, F-22 vượt trội về tàng hình nhờ thiết kế tối ưu hóa toàn diện và công nghệ tiên tiến hơn. Su-57 có tàng hình ở mức tương đối nhưng vẫn dễ bị phát hiện hơn trước các hệ thống radar hiện đại.

Động cơ và tính cơ động

F-22 sử dụng hai động cơ Pratt & Whitney F119-PW-100, mỗi chiếc tạo lực đẩy khoảng 35.000 pound. Điểm nổi bật là khả năng supercruise - bay ở tốc độ siêu thanh (Mach 1.8) mà không cần đốt sau, giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm tín hiệu hồng ngoại. Hệ thống điều hướng lực đẩy 2D giúp tăng cơ động, nhưng không đạt mức siêu cơ động như máy bay Nga.

Su-57 ban đầu dùng động cơ Saturn AL-41F1, lực đẩy 33.000 pound mỗi chiếc, và đang được nâng cấp với động cơ Izdeliye 30 - hứa hẹn hiệu năng cao hơn và khả năng supercruise tương đương F-22. Đặc biệt, Su-57 sử dụng điều hướng lực đẩy 3D, cho phép thực hiện các động tác cực kỳ linh hoạt như Cobra Pugachev và Kulbit, đặc biệt hữu ích trong không chiến tầm gần.

Vì vậy, Su-57 vượt trội về cơ động nhờ điều hướng lực đẩy 3D, thích hợp cho không chiến tầm gần. F-22 ưu tiên tốc độ và khả năng tác chiến tầm xa, đồng thời có độ tin cậy động cơ cao hơn trong thời điểm hiện tại do Izdeliye 30 chưa được triển khai rộng rãi.

Hệ thống điện tử và cảm biến

F-22 được trang bị radar AESA AN/APG-77 với tầm phát hiện 250–300km, có khả năng theo dõi đa mục tiêu, chống nhiễu hiệu quả và kết nối dữ liệu thời gian thực với các đơn vị đồng minh. Tuy nhiên, hệ thống cảm biến hồng ngoại (IRST) không được trang bị đầy đủ, khiến F-22 phần nào phụ thuộc vào radar.

Su-57 sử dụng radar AESA N036 Byelka với tầm phát hiện mục tiêu lớn tới 400km, tích hợp nhiều ăng-ten trên mũi, cánh và thân, tạo góc quét rộng. Cảm biến IRST của Su-57 hiện đại hơn, giúp phát hiện cả máy bay tàng hình dựa vào tín hiệu nhiệt. Đặc biệt, hệ thống điện tử của Su-57 tích hợp AI để hỗ trợ phân tích dữ liệu và đề xuất chiến thuật.

Theo đó, F-22 có lợi thế về khả năng phối hợp tác chiến mạng với đồng minh, trong khi Su-57 nổi bật ở cảm biến đa hướng, tầm quét radar xa hơn và tích hợp AI. Tuy nhiên, hệ thống F-22 đã được kiểm nghiệm thực chiến nhiều hơn.

Vũ khí

F-22 có 8 giá treo vũ khí, trong đó 4 khoang bên trong đảm bảo duy trì tàng hình. Vũ khí chính gồm tên lửa AIM-120 (tầm xa), AIM-9 (tầm ngắn), và bom dẫn đường JDAM. Tuy nhiên, F-22 thiên về không chiến, với khả năng tấn công mặt đất còn hạn chế.

Su-57 có đến 12 giá treo vũ khí, với 6 khoang trong. Danh mục vũ khí đa dạng hơn, từ tên lửa không đối không R-77, R-73 đến tên lửa chống hạm, bom dẫn đường, và đặc biệt là khả năng mang tên lửa siêu thanh Kh-47M2 Kinzhal (đang thử nghiệm).

Vì thế, Su-57 vượt trội về số lượng và chủng loại vũ khí, có khả năng tấn công mặt đất tốt hơn và tiềm năng mang vũ khí siêu thanh. F-22 mạnh về không chiến nhưng hạn chế về hỏa lực đa nhiệm.

Tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI)

F-22 không được thiết kế với AI từ đầu. Hệ thống điện tử của máy bay vẫn dựa trên nền tảng công nghệ từ những năm 1990–2000, chủ yếu hỗ trợ phi công ở mức cơ bản, khó tích hợp các tính năng AI hiện đại do giới hạn phần cứng.

Ngược lại, Su-57 là một trong những chiến đấu cơ đầu tiên tích hợp AI để hỗ trợ tác chiến. Hệ thống AI có thể phân tích dữ liệu cảm biến, đưa ra khuyến nghị chiến thuật, thậm chí hỗ trợ điều khiển máy bay trong một số kịch bản khẩn cấp.

Rõ ràng, Su-57 chiếm ưu thế rõ rệt về tích hợp AI, phản ánh xu thế hiện đại hóa công nghệ hàng không. F-22 thiếu tính năng này do giới hạn thiết kế cũ.

F-22 Raptor và Su-57 đại diện cho hai triết lý công nghệ khác nhau

F-22 Raptor đại diện cho triết lý kiểm soát bầu trời bằng ưu thế tàng hình, tốc độ siêu thanh và khả năng không chiến vượt trội. Tuy nhiên, thiết kế từ đầu những năm 2000 khiến nó khó tích hợp các công nghệ mới như AI hay vũ khí siêu thanh.

Su-57 mang tư duy thiết kế hiện đại hơn: chú trọng cơ động, tác chiến đa nhiệm và tích hợp AI, phù hợp với chiến lược linh hoạt và tiết kiệm chi phí của Nga. Tuy nhiên, một số công nghệ vẫn chưa đạt đến độ hoàn thiện như F-22, đặc biệt về tàng hình và độ tin cậy tổng thể.

Trong kịch bản đối đầu, F-22 có thể chiếm ưu thế ở khoảng cách xa nhờ tàng hình và radar mạnh, trong khi Su-57 có lợi thế trong không chiến tầm gần nhờ cơ động cao và hỗ trợ từ AI.

Tương lai của Su-57 phụ thuộc vào tiến độ hoàn thiện động cơ Izdeliye 30 và khả năng triển khai thực tế trên quy mô lớn. Trong khi đó, F-22 vẫn là biểu tượng sức mạnh của Không quân Mỹ, nhưng sẽ dần được thay thế để thích nghi với tác chiến thế hệ mới.

'Mổ xẻ' công nghệ tiêm kích Su-35S: Nga giấu gì bên trong con át chủ bài này?Su-35S không chỉ kế thừa những ưu điểm của dòng máy bay huyền thoại Su-27, mà còn tích hợp các công nghệ quân sự tiên tiến, đưa nó trở thành một đối thủ đáng gờm trên chiến trường.