Bộ GD&ĐT nên nghiên cứu việc tổ chức hàng trăm phòng thi khảo thí qua internet và ngân hàng dữ liệu câu hỏi theo mức độ dễ tới khó cho thi tốt nghiệp THPT và thi đại học.

Duy trì ít nhất 10-15 năm tới

Những ngày gần đây, cuộc tranh luận có nên bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT đã làm nóng dư luận với nhiều ý kiến trái chiều. Theo quan điểm tác giả, kỳ thi tốt nghiệp THPT phải duy trì, ít nhất trong 10-15 năm tới, vì 4 lý do chính:

Thứ nhất, dây chuyền sản xuất nào cũng phải có kiểm soát chất lượng. Giáo dục cũng vậy. Kiểm soát ở đây mang tính tích cực, đó là công cụ nhắc nhở toàn bộ hệ thống giáo dục phải phấn đấu đạt một chuẩn nào đó, và là một công cụ để thúc đẩy các em học sinh cố gắng học tập.

Thiếu đi chốt chặn cuối cùng trong toàn bộ quy trình, trong khi chúng ta chưa làm tốt công tác kiểm soát và ngăn ngừa sai hỏng sẽ là một thảm họa cho nền giáo dục nước nhà.

Thứ 2, cơ sở vật chất và chất lượng giáo viên ở VN chênh lệch nhau giữa các trường. Nói cách khác, hệ thống giáo dục của chúng ta chưa đảm bảo sự đồng nhất của các trường trong và giữa các địa phương. Vì thế, duy trì chốt chặn đồng nhất cho cấp 2 và cấp 3 là bắt buộc để tạo chuẩn chung đầu ra.

{keywords}
Cần duy trì kỳ thi tốt nghiệp THPT ít nhất 10-15 năm nữa.

Thứ 3, sự khác biệt văn hóa. Học sinh tại các quốc gia tiên tiến có ý thức, tính tự giác, trách nhiệm với học tập rất cao. Đó là nhờ văn hóa coi trọng tính trách nhiệm với bản thân và tính độc lập từ bé.

Học sinh Việt Nam phần lớn tính tự giác chưa cao. Do đó, duy trì các kỳ thi như một yếu tố tạo ra động lực mạnh mẽ cho học tập là cần thiết.

Thứ 4, vai trò phân loại học sinh. Hệ thống giáo dục lớp 1-12 còn phải đóng vai trò làm cơ sở ban đầu phân loại người lao động sau này, hỗ trợ các bậc đào tạo tiếp theo.

Ví dụ, một số cơ sở dạy nghề sẽ yêu cầu ít nhất học viên đầu vào phải tốt nghiệp lớp 9 và điểm toán lý hóa trên 5,0. Nếu không tạo cơ sở phân loại từ phổ thông, gánh nặng đó sẽ dồn lên các đơn vị giáo dục và đào tạo sau bậc 1-12.

Trung tâm khảo thí và ngân hàng câu hỏi

Vấn đề tiếp theo cần bàn là chúng ta nên thực hiện kỳ thi như thế nào cho hợp lý. Ở đây tôi tập trung vào khâu tổ chức.

{keywords}
Các em học sinh say sưa tham gia một trò chơi trong ngày hội Khám phá bản thân. Ảnh: Hà Thu

Hiện nay, công tác tổ chức thi trên giấy, bảo mật, quản lý kỳ thi, chấm thi tỏ ra quá cồng kềnh phức tạp và không phù hợp với xu hướng công nghệ. Chúng ta nên xem xét triển khai hệ thống các trung tâm khảo thí và ngân hàng câu hỏi cho tất cả các môn thi, xếp theo mức độ khó.

Các trung tâm thi Toefl trên toàn thế giới một năm tổ chức cho hàng triệu thí sinh thi nhưng vẫn đảm bảo tính bảo mật, tin cậy. Bộ GD&ĐT nên nghiên cứu việc tổ chức hàng trăm phòng thi khảo thí qua internet và ngân hàng dữ liệu câu hỏi theo mức độ dễ tới khó cho thi tốt nghiệp THPT và thi đại học.

Hình thức câu hỏi sẽ rất phong phú từ trắc nghiệm, viết  bài luận, nghe nói và có thể quy định cụ thể cho từng môn.

Khi học xong lớp 12, học sinh sẽ được cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình phổ thông. Tuy nhiên, để có bằng, học sinh phải đăng ký và thi qua được kỳ thi tại trung tâm khảo thí. Số lần thi là tùy lựa chọn của các em.

{keywords}
Nét hồn nhiên của các em học sinh trong một trò chơi tập thể. Ảnh: Hà Thu

Còn kỳ thi đại học sẽ được tổ chức dựa trên việc đáp ứng yêu cầu của từng trường. Các trường đại học, ngành học có thể ra những yêu cầu khác nhau để thí sinh chọn lựa các bài thi đầu vào tại các trung tâm khảo thí. Chẳng hạn, Đại học Bách Khoa yêu cầu thí sinh làm bài thi toán lý hóa 50 câu hạng khó.

Ba đơn vị - ra đề, tổ chức và chấm thi - nên độc lập nằm trong Bộ GD&ĐT. Như vậy tính bảo mật và khách quan sẽ được đảm bảo.

Tiến hành hình thức tổ chức thi như trên, Bộ GD&ĐT có nhiều điều kiện đầu tư và nâng cấp chất lượng đề thi, khâu tổ chức và độ tin cậy của kết quả thi. Vì hệ thống quản lý thi và ngân hàng câu hỏi là tập trung.

Với nền tảng công nghệ hiện thời, việc thành lập hệ thống các trung tâm khảo thí như vậy là khả thi. Chi phí đầu tư ban đầu có thể rất cao, nhưng sẽ được bù lại bằng số tiền tiết kiệm được mà lẽ ra dùng để vận hành hai kỳ thi đại học và tốt nghiệp THPT.

Câu hỏi có nên tổ chức thi tốt nghiệp THPT vì vậy là dư thừa. Giáo dục cũng như quản lý, không có đo lường sẽ dẫn tới toàn bộ hệ thống sụp đổ. Vấn đề mấu chốt mà toàn bộ xã hội và Bộ GD&ĐT cần tập trung vào là chúng ta sẽ dạy, lên chương trình học ra sao và tổ chức các kỳ thi như thế nào.

Vũ Tuấn Anh (Giám đốc Viện quản lý và đào tạo)