Tây Ninh có đường biên giới dài 240km, tiếp giáp 3 tỉnh Vương quốc Campuchia (SvayRieng, Prey Veng và Tbong Khmum). Toàn tỉnh có 21 dân tộc thiểu số với hơn 5.551 hộ/20.415 nhân khẩu, nhiều nhất là đồng bào dân tộc Khmer (khoảng 2.392 hộ/9.229 nhân khẩu, chiếm 0,77% dân số) sống chủ yếu tại các huyện Tân Châu, Tân Biên, Châu Thành, Hòa Thành.
Theo Tỉnh ủy Tây Ninh, những năm qua công tác gìn giữ, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc Khmer được các cấp trong tỉnh đặc biệt quan tâm. Các thiết chế văn hóa được đầu tư, xây dựng, tạo sự thay đổi đời sống văn hóa cơ sở; nhiều nhà văn hóa dân tộc được đầu tư xây dựng. Các di sản được trùng tu, tôn tạo, bảo tồn góp phần làm phong phú đời sống văn hóa, tinh thần của đồng bào dân tộc.

Qua thống kê, toàn tỉnh có 7 nhà văn hóa dân tộc Khmer, 3 nhà lễ Sala và 6 chùa Phật giáo Nam tông của đồng bào Khmer. Nhờ đó, đồng bào dân tộc duy trì các buổi sinh hoạt văn hóa văn nghệ, dạy học, đàn Ngũ âm, múa trống Chhay dăm. Tỉnh thường xuyên tạo điều kiện cho đồng bào duy trì tổ chức các buổi sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, dạy học tiếng Khmer; tổ chức các ngày lễ, tết cổ truyền của dân tộc trang trọng, tiết kiệm, vui tươi, an toàn, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tại địa phương như: lễ Chôl Chnăm Thmây, Sen Đôlta, lễ Dâng y.
Để bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá phi vật thể các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Tây Ninh, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 (Dự án 6) năm 2023, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp với Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã triển khai thực hiện 10/19 nhiệm vụ tại Hướng dẫn số 1684/HD-BVTTDL ngày 28/4/2023 về việc thực hiện Dự án “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, trong đó có thực hiện: bảo tồn 01 lễ hội truyền thống phục vụ phát triển du lịch (Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Lễ hội Chol Chnam Thmay (Mừng năm mới) của người Khmer trên địa bàn tỉnh Tây Ninh gắn với phát triển du lịch cộng đồng năm 2023); tổ chức lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa phi vật thể; hỗ trợ nghiên cứu, phục hồi bảo tồn 1 chương trình phát huy giá trị văn hóa phi vật thể các DTTS có nguy cơ mai một (Nghiên cứu, phục hồi và bảo tồn Lễ cúng miếu - Lễ rước bông và tổ chức truyền dạy ngôn ngữ của người Tà Mun); Xây dựng 01 câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian (Câu lạc bộ sinh hoạt nghệ thuật dân gian của dân tộc Khmer nhằm gìn giữ nét văn hóa đặc trưng của dân tộc Khmer cũng như gìn giữ loại hình múa trống Chhay-Dăm là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại xã Hòa Hiệp, huyện Tân Biên); hỗ trợ hoạt động cho 1 đội văn nghệ truyền thống xã Hòa Hiệp, huyện Tân Biên; hỗ trợ 01 chương trình tuyên truyền quảng bá rộng rãi văn hóa truyền thống, chương trình quảng bá, xúc tiến du lịch; xây dựng 1 mô hình văn hóa truyền thống (mô hình trải nghiệm văn hóa Khmer tại ấp Trường An, xã Trường Tây, thị xã Hòa Thành).
Ngoài chương trình Bảo tồn văn hóa phi vật thể của đồng bào dân tộc thiểu số, còn hỗ trợ 01 bộ trang thiết bị hoạt động cho thiết chế văn hóa, thể thao tại xã Hòa Hiệp, huyện Tân Biên; tu bổ chống xuống cấp 1 chương trình thuộc Di tích Tháp Bình Thạnh, thị xã Trảng Bàng, thuộc hậu kỳ nền văn hóa Óc - Eo; hỗ trợ chống xuống cấp di tích tháp cổ Chót Mạt, xã Tân Phong, huyện Tân Biên thuộc nền văn hóa Óc – Eo cũng được quan tâm và phát huy giá trị. Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 sẽ tiếp tục giải đoạn 1 trong năm 2024 và 2025 và giai đoạn 2 (2026 - 2030).
Mỹ Lệ