Chặn lao đa kháng thuốc, hành trình vất vả ở VN

Gánh nặng về lao đa kháng thuốc ngày càng lớn khi số lượng người mắc đang gia tăng và cơ quan chức năng chưa có điều kiện thống kê đầy đủ.

65.000 bệnh nhân mắc lao đa kháng thuốc

Theo số liệu mới được công bố trong chương trình tập huấn phòng chống lao (do Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với Chương trình phòng chống lao Quốc gia, Bộ Y tế tổ chức tại TP Quy Nhơn, tỉnh Bình Định vừa qua), lao đa kháng thuốc hiện mắc là 65.000 bệnh nhân trong tổng số 12 triệu bệnh nhân lao hiện mắc.

Trong khi tỷ lệ số bệnh nhân lao đa kháng thuốc cao thì tỷ lệ điều trị thành công chỉ chiếm 70%. Ở Việt Nam, cứ 3 người mắc bệnh lao thì 1 người bị kháng thuốc, chi phí điều trị cho trường kháng thuốc cao hơn hàng chục lần so với bệnh nhân lao thông thường. Những con số và đặc điểm này khiến Việt Nam trở thành nước đứng thứ 14 trong tổng số 27 nước có gánh nặng bệnh nhân lao đa kháng thuốc cao trên thế giới.

Ngay tại bệnh viện Lao và phổi Bình Định cũng ghi nhận sự gia tăng nhanh chóng của bệnh nhân lao đa kháng thuốc. Nếu năm 2010 chỉ có 26 bệnh nhân lao đa kháng thuốc thì trong 9 tháng năm 2013 bệnh viện đã tiếp nhận tới 44 bệnh nhân.

Bắt đầu từ năm 2010, bệnh viện có một đơn nguyên điều trị các bệnh nhân lao đa kháng thuốc với 10 giường, đến nay bệnh viện đã thu nhận được tổng cộng 94 bệnh nhân.

Theo PGS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc bệnh viện Phổi Trung ương, Chủ nhiệm Chương trình chống lao Quốc gia thì xu hướng lao đa kháng thuốc còn chưa đủ điều kiện để đánh giá.

PGS.TS Đinh Ngọc Sỹ. nguyên giám đốc bệnh viện Phổi Trung ương, Chủ tịch Hội phòng chống lao Việt Nam cho biết lao kháng thuốc là một thể bệnh nguy hiểm mà nguyên nhân chính do bệnh nhân không tuân thủ quy trình điều trị, tự ý giảm liều hoặc ngừng thuốc khi chưa đủ thời gian điều trị.

Quá trình điều trị dở dang, bệnh không khỏi mà còn nhanh tái phát trở lại. Nguy hiểm hơn còn có trường hợp siêu kháng thuốc, tức kháng thêm với cả kháng sinh thế hệ 2 - loại thuốc dùng để điều trị cho bệnh nhân lao kháng thuốc.

Cách nào chặn lao đa kháng thuốc?

Theo PGS.TS Đinh Ngọc Sỹ, Chủ tịch Hội phòng chống lao Việt Nam thì lao đa kháng thuốc đang có diễn biến phức tạp do sự gia tăng của cơ sở y tế tư nhân thực hành điều trị chưa đạt chuẩn, diện bao phủ dịch vụ kiểm soát lao đa kháng thuốc còn thấp (25% trong năm 2013), nguồn lực cho lao đa kháng thuốc hoàn toàn từ ngân sách viện trợ.

Trong khi số lượng bệnh nhân đa kháng thuốc cao (trung bình mỗi năm thì các cơ sở điều trị mới quản lý được một phần số bệnh nhân này (trong đó 1/3 số bệnh nhân lao đang được quản lý nhờ các thuốc viện trợ từ quốc tế), còn 2/3 số đó chưa được phát hiện và chưa được quản lý.

Ông Sỹ chỉ ra sự nguy hiểm của tình trạng này: “Số bệnh nhân lao kháng thuốc chưa được quản lý sẽ là nguy cơ tiếp tục lây nhiễm vi khuẩn lao kháng thuốc cho nhiều người khác.

Đánh giá về công tác phòng chống lao thời gian tới, ông Sỹ cho biết công tác này đang đứng trước thách thức rất lớn về nguồn nhân lực và nguồn tài chính do sự giảm nhanh nguồn viện trợ quốc tế những năm tiếp theo trong bối cảnh khủng hoảng toàn cầu. Bởi hiện nay hầu hết tất cả các trang thiết bị cho chẩn đoán bệnh lao đa kháng thuốc phụ thuộc và nguồn viện trợ.

Vì vậy, ông Đinh Ngọc Sỹ kiến nghị để ngăn chặn bệnh lao đa kháng thuốc cần có sự ưu tiên, phối hợp trong tổ chức quản lý giữa các bộ, ngành trước vấn nạn của bệnh lao kháng thuốc đang có xu hướng tăng lên. Ông cũng “cảnh báo” mối nguy hiểm về “Ngày tận thế” của nhân loại nếu tất cả các thuốc lao bị kháng.

“Chúng tôi đang mở rộng diện quản lý bằng cách phát hiện bệnh nhân lao đa kháng thuốc trong cộng đồng càng sớm càng tốt. Việc tuân thủ điều trị của bệnh nhân cũng như việc kết hợp với công tác tư vấn của nhân viên y tế, sự hỗ trợ của các tổ chức xã hội, của gia đình là rất quan trọng trong công cuộc đẩy lùi bệnh lao, đặc biệt là lao đa kháng thuốc”, ông Sỹ nói.

Yến Ngọc