Sáng đèn dựng nhà cả đêm, vượt lòng hồ chở nguyên vật liệu, cán bộ xã chia tổ nhóm về bản làng giúp dân dựng nhà, tiếng hò nhau dựng cột, kèo vang cả núi rừng... - đó là những cách làm được áp dụng trong công cuộc xóa nhà tạm, nhà dột nát ở miền biên ải xứ Nghệ.

Câu chuyện của người dân bản Côi ở xã Lượng Minh là minh chứng sống động cho điều đó. Để hoàn thành chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát…, không chỉ cán bộ xã mà cả bà con bản Côi cũng hồ hởi góp sức, góp công, sáng đèn đào móng, dựng nhà cho những hộ gia đình được hỗ trợ.

 Cho đến bây giờ, Bí thư chi bộ bản Côi là ông Cụt Văn Vinh vẫn còn xúc động khi kể lại: “Các thành viên tham gia chia thành 2 nhóm, 1 nhóm làm ban ngày, 1 nhóm làm ban đêm và luân phiên đổi cho nhau. Trong sự hồ hởi ấy, những căn nhà bền, chắc được dựng nên bằng cả tình thương và trách nhiệm”.

Ở xa hơn là các bản Cà Moong và Xốp Cháo, nằm giữa lòng hồ bản Vẽ thuộc xã Lượng Minh, cách trung tâm xã chừng 25km. Để tới đây, ngoài việc đi hơn 15km đường bộ, phải ngồi thuyền máy non 1 giờ.

Chủ tịch UBND xã Lượng Minh Nguyễn Văn Hòa chia sẻ với PV VietNamNet khi cùng vào bản: “Vào được đây vất vả lắm, đi tay không còn khổ, nếu chuyên chở thêm vật liệu vào dựng nhà thì không thể nói hết”.

Từ câu chuyện với vị chủ tịch xã đến khi đặt chân lên Cà Moong, Xốp Cháo, chúng tôi mới hình dung hết quãng đường thủy vận chuyển nguyên vật liệu dựng nhà cho bà con theo chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Qua khảo sát và đăng ký, cả 2 bản có đến 56 hộ có nhu cầu làm mới và sửa chữa lại nhà. Khi danh sách được phê duyệt, xã Lượng Minh đã vào cuộc bằng cách huy động cán bộ xã về bản, giúp đỡ người dân vận chuyển vật liệu lên thuyền, chuyển từ thuyền lên nhà và cả công đoạn dựng nhà.

Bà Moong Thị May ở bản Cà Moong chia sẻ: “Gia đình tôi thuộc diện sửa chữa lại nhà, được hỗ trợ 30 triệu đồng. Tôn lợp mái, xi măng, cát làm nền phải mua từ vùng ngoài và chở bằng thuyền rất đắt đỏ, tốn thời gian. Cũng may, chính quyền xã và bà con trong bản hỗ trợ vận chuyển, ngày công nên nhà đã gần xong. Tôi rất vui”.

Cà Moong là bản thuần người Khơ Mú, có 169 hộ với 752 nhân khẩu. Tỷ lệ hộ nghèo ở bản này lên đến 82. Bí thư chi bộ bản Cà Moong - ông Văn Vinh nói: “Dẫu nguyên vật liệu đắt đỏ nhưng ai nấy đều cố gắng thêm, bởi mỗi người đều xác định đây là cơ hội để có được mái nhà chắc chắn, an tâm hơn khi mùa mưa bão tới. Vì thế, quá trình hỗ trợ người dân dựng nhà, ai nấy đều hăng hái”.

Còn ở sâu hơn trong hồ bản Vẽ, xã Hữu Khuông như hòn ngọc xanh giữa trập trùng nước biếc. Từ xa nhìn lại, khung cảnh xã trông như một bức tranh thủy mặc. Nhưng chỉ cần bước chân rời thuyền, nỗi gian nan của công cuộc dựng nhà bấy lâu nay mới hiển hiện.

Ông Lô Văn Giáp - Bí thư Đảng ủy xã Hữu Khuông - cho hay cả xã có 201 nhà thuộc diện làm mới và sửa chữa lại. Do địa thế khó khăn, chỉ trừ một số hộ phải mua sắt thép, tôn, cát, đá từ bên ngoài thì còn lại, người dân làm nhà gỗ, tận dụng gỗ tích trữ từ lâu để đỡ chi phí.

“Chúng tôi đã giao trách nhiệm mỗi đảng viên phụ trách chính từ 3-4 nhà, vừa đôn đốc vừa kiểm tra thường xuyên. Cán bộ xã cũng thành lập các tổ phụ trách bản để bám nắm chỉ đạo. Ban chỉ đạo của xã đã vận động hội viên, đoàn viên của các tổ chức hội, gia đình đổi công cho nhau” - ông Giáp nói.

Nếu phải chọn thêm ví dụ minh chứng cho những cách làm hay trong công cuộc xóa nhà tạm, nhà dột nát ở các xã vùng cao xứ Nghệ thì đó là sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị dành cho những người khó khăn, neo đơn ở xã Tiền Phong (trước đây là xã Hạnh Dịch huyện Quế Phong).

Bằng phương thức “chìa khóa trao tay”, thông qua cơ chế chính quyền đứng ra ghi nợ vật liệu, thuê nhân công, kêu gọi xã hội hóa, hộ dân chỉ việc vào nhà ở…, những căn nhà dành tặng hộ nghèo đặc biệt khó khăn, neo đơn đã được hoàn thành và bàn giao đúng tiến độ.

Bà Lô Thị Nguyệt - Chủ tịch UBND xã Tiền Phong - cho biết: “Phương châm được chúng tôi đặt ra là “không để ai bị bỏ lại phía sau” và “thương người như thể thương thân”. Vì thế, những căn nhà “chìa khóa trao tay” mới hoàn thành sớm. Các hộ gia đình ông Ngân Văn Liên ở bản Vinh Tiến, ông Hà Văn Luyến ở bản Long Tiến… đã vào ở trong những căn nhà từ mô hình như thế”.

Với những cách làm sáng tạo ở mỗi địa phương, trên khắp các bản làng vùng cao Nghệ An mỗi ngày lại thêm những nếp nhà mới được hoàn thành. Niềm vui từ những ngôi nhà mới lan tỏa từ chủ nhà sang các hộ xung quanh, rồi lan ra cả bản, cả xã.

Trong quá trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, mặc dù cả hệ thống chính trị vào cuộc và quyết tâm rất lớn nhưng do đặc thù Nghệ An có nhiều xã miền núi, vùng cao nên cũng gặp rất nhiều khó khăn, nhất là “nút thắt” về thiếu quỹ đất để làm nhà hoặc đất chưa được cấp sổ đỏ.

Thời điểm trước khi sáp nhập, bà con Đan Lai ở các bản Búng, Cò Phạt ở giữa đại ngàn Pù mát, thuộc xã Môn Sơn tưởng rằng sẽ không kịp thụ hưởng chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát do Trung ương phát động. Bởi vì người dân chưa được giao đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do sinh sống trong vùng lõi vườn quốc gia Pù mát.

 Tuy nhiên, đích thân Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Lê Hồng Vinh đã chỉ đạo các sở, ngành phối hợp huyện Con Cuông cũ (nay sáp nhập thành các xã Con Cuông, Môn Sơn, Mậu Thạch, Cam Phục, Châu Khê, Bình Chuẩn) rốt ráo đo đạc, bóc tách phần đất người dân đang ở khỏi quy hoạch vườn quốc gia, từng bước hoàn thành thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà con.

Có cơ sở pháp lý, chính quyền xã Môn Sơn ngay lập tức cắt cử lực lượng, chia tổ, chia nhóm, phối hợp cùng bộ đội biên phòng đóng trên địa bàn cắt rừng vào hỗ trợ người dân dựng nhà.

Bí thư Đảng ủy xã Môn Sơn Lương Đình Việt kể “Cả 2 bản có 73 hộ dân có nhu cầu làm mới và sửa chữa lại nhà. Từ việc tháo dỡ nhà, làm nền móng nhà mới cho đến quá trình dựng lại nhà sau này, chúng tôi đã chia các tổ, nhóm rồi các tổ lại tự phân công nhân lực, phương tiện phù hợp, đầy đủ để công việc đảm bảo tiến độ đặt ra”.

Huyện Tương Dương cũ (nay sáp nhập thành các xã Tam Quang, Tam Thái, Tương Dương, Lượng Minh, Yên Hoà, Yên Na, Nga My, Hữu Khuông, Nhôn Mai) có số lượng hộ có nhu cầu làm mới và sửa chữa nhà ở lớn nhất tỉnh. 

Trong khi đó, đây là địa bàn vùng cao, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Để hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát, huyện đã phát động toàn dân thực hiện chiến dịch “90 ngày, đêm xây dựng, sửa chữa nhà cho người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở”, bắt đầu từ ngày 1/3-14/6 với số lượng khởi công 1.632 căn.

Huyện Quỳ Hợp cũ (nay sáp nhập thành các xã Quỳ Hợp, Châu Hồng, Châu Lộc, Tam Hợp, Minh Hợp, Mường Ham và Mường Chọng) cũng đã phát động phong trào khởi công đồng loạt những ngôi nhà nằm trong diện làm mới và sửa chữa chỉ sau 1 ngày được Ban chỉ đạo huyện ấn định.

Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An Nguyễn Đức Trung khi chỉ đạo đã yêu cầu: Hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát là nhiệm vụ chính trị đặc biệt quan trọng, kết hợp hiệu quả nguồn lực Nhà nước với nguồn lực xã hội hóa và vận động cộng đồng dân cư “mỗi người giúp một tay, mỗi gia đình san sẻ một phần, ai có gì giúp nấy, ai có công giúp công, ai có của giúp của, ai có nhiều giúp nhiều, ai có ít giúp ít”; quyết tâm hoàn thành chương trình trước ngày 31/7.

Hiện tại, Ban Chỉ đạo Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát tỉnh Nghệ An đang tiếp tục đôn đốc, hướng dẫn các địa phương đẩy nhanh tiến độ xây dựng, sửa chữa nhà ở cho các đối tượng để bàn giao cho người dân ngay sau khi hoàn thành; gấp rút phối hợp với địa phương, kịp thời phân bổ kinh phí cho các trường hợp phát sinh; bổ sung kinh phí đối ứng cho các địa phương bảo đảm kịp thời, đúng đối tượng.